مد و فشن همواره ابزاری برای بیان اظهارات و شکستن محدودیت‌ها و مرزها بوده است. از لباس ساختارشکنانه‌ی ماری آنتوانت که اعتراض عموم مردم را برانگیخت تا دامن کوتاه که به نماد آزادی زنان تبدیل شد، صنعت مد این توانایی را دارد که تأثیر عمیقی بر جامعه بگذارد.
از ترندهای جدیدی که امروزه بر هنجارهای اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشته، مد بدون جنسیت است. در سال‌های اخیر، نسل Z تغییرات و تمایلات چشمگیری برای به چالش کشیدن نقش‌های جنسیتی زنانه و مردانه داشته‌اند و از آن‌ها به عنوان ابزارهای بیان مد بدون جنسیت در جامعه‌ی جهانی استفاده کرده‌اند. در واقع، تقریبا نیمی از جمعیت نسل Z، رویکرد و تفکیک جنسیتی را منسوخ می‌دانند و این دیدگاه صنعت مد را نیز تغییر داده است.
با پایان یافتن هفته‌های مد مردانه‌ی میلان و پاریس برای فصل پاییز و زمستان ۲۰۲۴ و ظهوردوباره‌ی رویکرد فشن بدون جنسیت به شکلی نو، تمرکز بر پارچه‌های گیپور و حریر و استفاده از گل یقه به عنوان گل سینه برای آقایان بسیار ترند شده است. در نتیجه‌ی این اتفاقات، تیم کمد سارک تصمیم گرفت مطلبی درباره‌ی گل یقه‌ی آقایان ارائه دهد و در همین راستا با آقای آروین کاظمی‌نیا، استایلیست و طراح مد، گفتگو کرده و نظر ایشان را درباره‌ی این رویکرد و ترند به عنوان یک مرد ایرانی و فعال حوزه‌ی فشن جویا شدیم.
با ما همراه باشید.
رهایی از محدودیت‌های جنسیتی در فشن
همان‌طور که گفته شد، در دنیای مد، مرزها دائما در حال جابجایی هستند و کلیشه‌های جنسیتی سنتی پیوسته به چالش کشیده می شوند. مد بدون جنسیت در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده و باعث شده مرز بین سبک‌های مردانه و زنانه محو شوند.
در چند سال اخیر، شاهد کالکشن‌هایی ساختارشکن و تعریف جدید Masculinity از سوی خانه‌های مد و انتخاب‌هایی بدون مرز از سمت سلبریتی‌‌ها برای شرکت در فرش قرمزها بوده‌ایم؛ مانند تصاویر هری استایلز با پیراهن مجلسی توری بر جلد مجله‌ی وگ، حضور تیموتی شالامه با لباس آلبالویی و پشت باز در جشنواره‌ی ونیز، کالکشن مردانه‌ی بهار و تابستان ۲۰۲۴ سن لوران یا لباس پشت باز خواننده‌ی آمریکایی Bad Bunny در مراسم مت گالا از ژکوموس که از به یاد ماندنی‌ترین لحظات این مراسم بود.
در دنیای مد، لوک‌ها و لحظاتی وجود دارد که حاکی از وارد شدن مد مردانه به مرحله‌ای جدید و فاصله گرفتن از سیلوئت‌ها و کلیشه‌های پیشین خود است؛ اما روند ساختارشکنی در فشن آقایان وارد فاز جدیدتری شده؛ یعنی استفاده از اکسسوری‌هایی که شاید تا پیش از این مخصوص خانم‌ها بوده است.
گل یقه آقایان، ابزاری مدرن در فشن بدون جنسیت
اخیرا شاهد یکی از ابزارهای جذاب برای بیان مد بدون جنسیت بوده‌ایم؛ استفاده از اکسسوری! اکسسوری‌ها این قدرت را دارند که هر لباسی را متحول کنند؛ شخصیت و استایل فرد را تحت تأثیر قرار دهند و یک امضای شخصی در استایل محسوب شوند. یکی از این اکسسوری‌ها، گل یقه‌ی آقایان است.
طی چند وقت اخیر در مراسم‌های فرش قرمز و هفته‌های مد مردانه‌ی میلان و پاریس، گل‌های بزرگ در قسمت‌های مختلف استایل آقایان بسیار استفاده شد؛ روی یقه‌ی کت، دور گردن مانند چوکر یا به عنوان گل‌سینه روی لباس.
نکته‌ی قابل توجه درباره‌ی گل یقه این است که علی‌رغم ظاهر ظریف و زنانه‌ی گل‌ها، در طول تاریخ مردان به روش‌های منحصر به فردی از گل یقه استفاده می‌کردند.
در جنگ‌های داخلی انگلستان به دلیل شبیه بودن افراد دو طرف جنگ، استفاده از گل یقه به عنوان راهی برای شناسایی افراد و هم‌رزمانش در میدان نبرد کاربرد داشت. علاوه بر آن، در اوایل قرن نوزدهم با ورود کت‌هایی با یقه‌های برگردان، استفاده از گل یقه روی یقه‌ی آقایان متداول‌تر شد.
جالب است بدانید زمانی هم به عنوان دفع بلا و اعتقاد به خوش‌شانسی و هم‌چنین دفع بوهای بد از گل یقه استفاده می‌کردند.
آن‌چه گفته شد؛ نگاهی هفته‌های مد مردانه‌ی میلان و پاریس برای بهار و تابستان، پاییز و زمستان ۲۰۲۴ و کالکشن‌هایی که از مشهورترین خانه‌های مد جهان ارائه دادند، همگی گویای این موضوع هستند که ترندها دیگر به یک جنسیت تعلق ندارند.
نگاه مردان ایرانی به فشن بدون جنسیت
طی چند سال گذشته، فشن بدون جنسیت با استفاده از پارچه‌ها ( استفاده از پارچه‌های حریر و سیلک)، رنگ‌ها و سیلوئت‌ها شروع شده و امروزه با گل‌هایی روی یقه و حتی استفاده از جوراب شلواری ادامه یافته است.
سوال اصلی این‌جاست: این ترندها و رویکردها در کشورهایی مانند کشور ما با تفکرات سنتی که هنوز هم تعاریف و چهارچوب‌هایی برای مردانگی قائل هستند، تا چه اندازه می‌توانند رواج پیدا کنند؟
آیا این نوع نگاه، طرفداری خواهد داشت؟
“در چند سال گذشته، بسیاری از برندهای ایرانی به سمت طراحی و تولید آیتم‌های یونیسکس در مجموعه‌های خود رفته‌اند. در کشوری مانند کشور ما با فرهنگ و تفکرات سنتی، اگر استفاده از این لباس‌ها و اکسسوری‌ها به گرایش‌ها و اقلیت‌های جنسیتی نسبت داده نشوند، برای آدم‌ها باورپذیرتر خواهند بود و مردم کمتر جبهه خواهند گرفت. در نتیجه، فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی مردم از طریق شبکه‌ها، مجلات و رسانه‌های مختلف می‌تواند نقش بسیار مهمی را ایفا کند.”
این نظرات، صحبت‌های آقای آروین کاظمی‌نیا بود که ما در مجله‌ی کمد سارک، گفتگویی در رابطه با فشن بدون جنسیت و قابل پذیرش بودن آن در بین مردم ایران، با ایشان داشتیم.
ایشان ادامه دادند:
“به عنوان مثال قطعا اگر ما آقایی با لباس یقه‌‌قایقی حتی در یکی از خیابان‌های بالاشهر تهران ببینیم، هر چقدر هم که دیدگاهی مدرن و روشنفکرانه داشته باشیم، اما به طور حتم نگاه و توجه ما جلب خواهد شد که بسیار هم طبیعی است؛ چرا که ما از ناآگاهی درباره‌ی بسیاری از رویکردها از جمله فشن بدون جنسیت رنج می‌بریم. اگر اطلاعات دقیقی به افراد داده شود، نه تنها مخالفت نمی‌کنند بلکه این رویکرد مورد استقبال هم قرار می‌گیرد، چرا که بستر پذیرش این مسائل هم‌اکنون در ایران وجود دارد. اما نکته‌ی بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد آن است که بدانیم منظور از فشن بدون جنسیت، استفاده از لباس خانم‌ها برای آقایان نیست؛ بلکه منظور استفاده از اِلمان‌هایی است که تا پیش از این در دنیای مد و ذهن مردم منتسب به خانم‌ها بودند و از این پس قرار است با فرم و سیلوئت مردانه ارائه شود. برای تحقق این مهم می‌بایست در ابتدا تصورات و افکار مردم را درباره‌ی اِلمان‌هایی که به اشتباه یا شاید طبق عادت تصور شده زنانه هستند، اصلاح کنیم؛ مفهوم گل، پارچه‌ی حریر و سیلک و حتی کفش پاشنه‌دار فراتر از آیتم‌ها و اِلمان‌های زنانه هستند.”
آینده‌ی فشن بدون جنسیت در ایران
بایدها و نبایدها، قوانین سختگیرانه، محدودیت در انتخاب و… همگی از مواردی هستند که در دنیای مدرن امروز دیگر جایگاهی ندارند و افراد زیادی حاضر به پذیرش آن‌ها نیستند. دنیای مد و فشن نیز از این قاعده مستثنی نیست و همواره در پی شکستن هنجارها و از بین بردن مرزها بوده و هست.
در ادامه‌ی گفت‌وگو با آقای کاظمی‌نیا، درباره‌ی راهکارهایی که می‌توان استفاده کرد تا رویکرد فشن بدون جنسیت باورپذیرتر شود، صحبت کردیم:
” پیشنهاد اول من، صحبت کردن درباره‌ی موضوع لباس‌ها و مد بدون جنسیت به صورت واضح و مستقیم است. در ادامه ارجاع دادن به آن‌چه که در طول تاریخ اتفاق افتاده از جمله برندهایی مانند سن لوران، ژان پل گوتیه و… که به طور جدی در مجموعه‌هایشان به رویکرد فشن بدون جنسیت پرداخته‌اند، کمک بسیار بزرگی می‌کند. هم‌چنین معرفی منابع معتبر موجود، باعث آگاهی مردم می‌شود تا به سراغ ذهنیت‌های فرهنگی، سنتی و خانوادگی که عموما استفاده‌ی بعضی لباس‌ها و آیتم‌ها برای آقایان را تابو می‌دانند، نرویم.
تشویق طراحان و برندهای ایرانی به طراحی آیتم‌های بدون جنسیت و نزدیک به نمونه‌های خارجی و نمایش آن در قالب مدل‌ها و طرح‌های ایرانیزه شده، از دیگر راهکارهایی است که می‌توانم پیشنهاد دهم؛ به عنوان مثال نقوش سنتی ایرانی تا الان بیشتر در لباس خانم‌ها دیده شده و استفاده از آن در لباس آقایان می‌تواند بسیار موثر باشد. زمانی که چشم مردم را به دیدن تصاویری جدید و مدرن اما در قالب فرهنگ و تاریخ ایران عادت دهیم، موفقیت بسیار بزرگی را به دست آورده‌ایم. “
در آخر ایشان آینده‌ی بسیار روشنی برای رویکرد فشن بدون جنسیت در ایران می‌دیدند و موفقیت آن را در دستان طراحان ایرانی، رسانه‌ها و مجلاتی هم‌چون کمد سارک می‌دیدند که در ارائه‌ی اخبار روز دنیا بسیار پیشگام هستند.
-