لاکرا چگونه تولید می‌شود و چه ویژگی‌هایی دارد؟
پارچه و نخ لاکرا از جمله الیاف بشرساخت است که با کشف آن، به طور گسترده با انواع الیاف طبیعی و مصنوعی دیگر ترکیب شد و پارچه‌هایی با ویژگی‌های جدید را ایجاد کرد. پارچههای حاوی لاکرا کشسانی بالایی دارند و فرم بدن شما را به خود می‌گیرند؛ در زمان تعریق قابلیت تنفس و جذب رطوبت بالایی دارند؛ اما در عین داشتن ویژگی‌های مثبت ذکر شده، در برابر گرما حساس هستند و به راحتی تغییر شکل می‌دهند. پس در زمان شستشو، توجه به نکات ذکر شده روی لیبل از اهمیت بالایی برخوردار است.
در ادامه‌ی مطلب درباره‌ی ویژگی‌های پارچه‌ی لاکرا، شیوه‌ی تولید، کاربرد لاکرا، کشور تولیدکننده‌ی پارچه‌ی لاکرا، قیمت پارچه و اثرات زیست‌محیطی الیاف لاکرا صحبت می‌کنیم. همراه ما باشید.
معرفی و تاریخچه لاکرا
| نام انگلیسی | Lycra |
| نام ثانویه | اسپندکس، الاستان |
| قابلیت تنفس پارچه | بالا |
| توانایی جذب رطوبت | بالا |
| توانایی حفظ گرما | کم |
| کشش‌پذیری | فوق‌العاده زیاد |
| اولین تولیدکننده | آمریکا |
| دمای شستشو | پایین |
| ماندگاری | بسیار بالا |
| موارد استفاده | معمولا در لباس زیر، جوراب، سوتین، سوتین‌های ورزشی، شورت ورزشی، شلوار یوگا و لباس پیاده‌روی استفاده می‌شود. |
پارچه لاکرا چیست؟
Lycra نام تجاری الاستان است که یک پارچه‌ی مصنوعی با کشش‌پذیری بسیار است. با وجود نام‌های متفاوت، لاکرا، اسپندکس و الاستان همگی موادی مشابه هستند. پارچههای دارای الیاف لاکرا می‌توانند ۵ تا ۸ برابر اندازه‌ی خود کشیده شوند.
در ابتدا شرکت DuPont در دهه‌ی 1950 این پارچه را تولید کرد؛ اما اگر IG Farben در دهه‌ی 1930 در آلمان نازی پلی‌اورتان را اختراع نمی‌کرد، این پارچه نیز وجود نداشت.
مانند سایر مواد پلی‌اورتان، پارچه‌ی Lycra یک پلیمر است؛ به این معنی که از زنجیره‌های بلند مونومر تشکیل شده است که با نوع خاصی از اسید به هم متصل شده‌اند. این پارچه بر خلاف بسیاری از انواع دیگر پارچههای مصنوعی، یک افزودنی عالی برای مواد مصنوعی حساس به حرارت مانند پلی‌استر و نایلون شناخته شد.
پلی اورتان در ابتدا به عنوان جایگزینی برای لاستیک ساخته شد و به محض این‌که این ماده سنتز شد، توانایی آن در جذب گرما و انرژی جنبشی مورد توجه قرار گرفت.
بسیاری از دانشمندان کلیدی در شرکت IG Farben پس از جنگ جهانی دوم به ایالات متحده وارد شدند و تعدادی از این دانشمندان در DuPont شروع به کار کردند. این همکاری بین دانشمندان آلمانی و توان صنعتی عظیم دوپونت، باعث ایجاد تعدادی اختراع مفید مختلف شد و Lycra یکی از نوآوری‌هایی است که تأثیر طولانی مدتی بر اقتصاد جهانی و سبک زندگی مصرف‌کنندگان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه گذاشت. لاکرا و الیاف مشابه در سرتاسر جهان بسیار محبوب هستند و حتی اگر این نوع پارچه پس از تولید اثرات منفی قابل توجهی بر محیط زیست داشته باشد، بعید است که محبوبیت Lycra در آینده کاهش یابد.
پارچه Lycra چگونه ساخته می‌شود؟
Lycra از الیاف کاملا مصنوعی است، به این معنی که تمام اجزای آن در محیط‌های آزمایشگاهی تولید می‌شود. در حالی که بسیاری از اجزای تشکیل دهنده‌ی پارچه‌ی لاکرا منشاء آلی دارند، زمانی که به الیاف Lycra تبدیل می‌شوند تا حدی فرموله شده‌اند که هیچ ارتباطی با اجزای آلی ندارند.
چهار راه برای ساخت Lycra وجود دارد؛ اما اکثر این روش‌ها تقریبا کنار گذاشته شده‌اند. در حالی که برخی از تولیدکنندگان ممکن است هنوز از ریسندگی واکنشی، ریسندگی مرطوب محلول یا اکستروژن مذاب برای تولید محصولات الاستان استفاده کنند، روشی که به عنوان ریسندگی خشک محلول شناخته می‌شود تقریبا 95 درصد از تولید جهانی Lycra را تشکیل می‌دهد.
در چه محصولاتی از الیاف لاکرا استفاده می شود؟
پارچههای الاستان به ندرت به صورت پارچه‌ی صد درصد به بازار عرضه می‌شوند. الیاف لاکرا در طیف گسترده‌ای با اشکال مختلف منسوجات مصرفی ترکیب می‌شود. از همان روزهای اولیه‌ی تولید پارچه لاکرا، خاصیت ارتجاعی باورنکردنی این ماده باعث محبوبیت آن شده است. این الیاف معمولا در انواع دیگر منسوجات بافته می‌شود تا کشش کلی آن‌ها افزایش یابد. به عنوان مثال، اگر مقدار کمی اسپندکس در پلی استر، پنبه یا پشم بافته شود، این پارچه‌ها بسیار کشسان می‌شوند.
لاکرا در انواع لباس‌هایی که فیت جذب دارند استفاده می‌شود؛ به عنوان مثال، در لباس زیر زنانه و مردانه، انواع لباس زیر. حتی شلوارهای مردانه که معمولا گشاد هستند، مقداری اسپندکس در کمربند آن‌ها وجود دارد.
این پارچه معمولا در کمربند شلوارهای ورزشی، لباس‌های راحتی یا هر نوع لباس کتانی که برای کشیده شدن طراحی شده‌اند، یافت می‌شود. Lycra در انواع جوراب استفاده می‌شود. بدون وجود این ماده، پوشیدن و درآوردن این لباس‌ها سخت می‌شود. تقریبا هر نوع لباس ورزشی حاوی حداقل مقداری لاکرا است؛ برای مثال لباس‌هایی که هنگام دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی یا شنا استفاده می‌شوند.
پارچه لاکرا در کدام کشور تولید می شود؟
Lycra علامت تجاری برای شرکت DuPont است و فقط توسط این شرکت بین المللی ساخته شده است. DuPont در بیش از 90 کشور کارخانه دارد، به این معنی که این پارچه را می‌توان در مناطق مختلفی در سراسر جهان تهیه کرد.
به طور کلی، صنعت بین‌المللی اسپندکس در چند دهه‌ی اخیر به سمت شرق حرکت کرده است؛ زیرا چین به عنوان قدرت تولیدی غالب در جهان مطرح شده است. دوپونت تعدادی کارخانه در چین دارد و بسیاری از شرکت‌های دیگر نیز در این کشور اسپندکس تولید می‌کنند.
قیمت پارچه لاکرا
لاکرا و پارچههای مشابه به دلیل ویژگی کشسانی منحصر به فرد خود می‌توانند قیمت‌های نسبتا بالایی در بازار بین المللی داشته باشند. تولیدکنندگان پارچه به دلیل کشش خارق‌العاده‌ی پارچههای الاستان مایلند برای این پارچه‌ها هزینه‌ی بیشتری بپردازند و فرآیند نسبتا دقیقی که برای تولید این پارچه‌ها استفاده می‌شود، قیمت‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
در حالی که نوسانات بازار هم‌چنان بر قیمت پارچه‌ی لاکرا تأثیر می‌گذارد، تازگی و تطبیق‌پذیری باعث می‌شود که قیمت تمام شده‌ی این منسوجات به طور قابل توجهی بالاتر از سایر پارچههای مصنوعی مانند پلی استر و نایلون باشد. از آن‌جا که این پارچه در مقادیر کم در اکثر کالاهای مصرفی استفاده می‌شود، هزینه‌ی نسبتا بالای Lycra چندان برای مصرف کننده احساس نمی‌شود.
با این حال، هر چه لاکرای یک لباس بیشتر باشد، هزینه‌ی آن بیشتر است و لباس‌های باله و وسایل دوچرخه‌سواری که با درصد بالایی از این الیاف ساخته شده‌اند، عموما گران هستند.
تفاوت پارچه لاکرا، الاستان و اسپندکس در چیست؟
جدا از فرآیندهای تولید متنوعی که می‌توان برای ساخت این پارچه استفاده کرد، هیچ تفاوت مشخصی بین لاکرا، الاستان و اسپندکس وجود ندارد. با این حال، دانستن اطلاعات بیشتر در مورد هر اصطلاح مهم است.
Lycra: به عنوان علامت تجاری ثبت شده‌ی شرکت DuPont، نام تجاری “Lycra” یکی از قابل اعتمادترین و با کیفیت‌ترین انواع پارچه‌ی الاستان در بازار است. با این حال، الاستان که با نام تجاری Lycra شناخته می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند قیمت بیشتری نسبت به سایر انواع اسپندکس داشته باشد.
الاستان: اصطلاح “الاستان” بیشتر در اروپا استفاده می‌شود و در هر کشور اروپایی، نسخه‌ی کمی متفاوت از این کلمه را تلفظ می‌کنند. الاستان از نظر فنی صحیح‌ترین اصطلاحی است که برای توصیف این الیاف استفاده می‌شود.
اسپندکس: با وجود تداوم یک تصور غلط رایج، اسپندکس علامت تجاری ثبت شده‌ی هیچ شرکتی نیست. در عوض، این اصطلاحی است که DuPont در ابتدا برای توصیف پارچه پلی‌اورتان خود استفاده می‌کرد. “Spandex” قیاسی از “expands” است.
پارچه Lycra بر محیط زیست تأثیر می‌گذارد؟
تولید الیاف لاکرا ذاتا برای محیط زیست مضر نیست؛ ولی تولید پارچههای الاستان به سطوح بالایی از انرژی و استفاده از انواع مواد شیمیایی نیاز دارد. برخلاف پارچه‌هایی مانند نایلون، مواد اولیه‌ی الیاف لاکرا از منابع تجدیدناپذیر مانند نفت استخراج نمی‌شود. در عوض، این مواد به طور کامل در فرآیند آزمایشگاهی سنتز می‌شوند.
درست است که فرآیند تولید الیاف لاکرا برای محیط زیست بد نیست، ولی پارچه‌ی حاوی لاکرا در طول مصرف به طور قابل توجهی برای سلامت محیط زیست مضر است. تحقیقات نشان داده است که 60 درصد زباله‌های موجود در آب‌راه‌ها از الیاف پارچه‌ای غیرقابل‌تجزیه مانند لاکرا تشکیل شده است. حتی اگر پوشاک حاوی این پارچه به طور مسئولانه دور ریخته شود، مصرف‌کنندگان هر زمان که لباس‌های حاوی الیاف لاکرای خود را می‌شویند، باعث آلودگی محیط زیست می‌شوند. در واقع، الیاف الاستان موجود در پارچه با هر بار شستشو پاره می‌شود و آب را آلوده می‌کند.
ممکن است هزاران یا حتی میلیون‌ها سال طول بکشد تا تمام الیاف لاکرای جهان تجزیه‌ی بیولوژیکی شوند. در این میان، جزایر زباله‌های غول‌پیکرِ ساخته شده از منسوجات و سایر پلاستیک‌ها در بسیاری از اقیانوس‌های جهان به رشد خود ادامه می‌دهند.
-