سینی شن درمانی که گاهی اوقات به آن Sandplay یا شن بازی درمانی هم گفته می شود، اغلب برای درمان افرادی که یک واقعه آسیب زا مانند سوءاستفاده یا یک حادثه فاجعه بار را تجربه کرده اند، به کار برده می شود. اگرچه این نوع روش درمانی اغلب در کودکان استفاده می شود، اما می تواند برای نوجوانان و بزرگسالان نیز مفید باشد.

 
 

روان پزشکان هنگام استفاده از این نوع روش درمانی، از سینی های شنی برای ارزیابی، تشخیص و یا درمان انواع بیماری های روانی استفاده می کنند. تحقیقات نشان می دهد که سینی شن درمانی یا همان شن بازی درمانی، ضمن کاهش فشار و پریشانی روانی که ممکن است از بحث در مورد رویدادها یا تجربیات آسیب زا حاصل شود، می تواند در افزایش بیان عاطفی نیز مفید باشد.

23

شن درمانی، ترکیبی از بازی درمانی و هنر درمانی است. درمانگر یک سینی یا جعبه پر از شن یا ماسه و همچنین انواع اسباب بازی های مینیاتوری برای ایجاد دنیای بازی در اختیار کودک یا فرد مراجعه کننده قرار می دهد. اسباب بازی ها ممکن است شامل هر چیزی از حیوانات و دایناسورها گرفته تا افراد و ماشین ها باشند.

کودک انتخاب می کند که کدام اسباب بازی ها را درون سینی شن آورده و به هر روشی که می خواهد آن ها را مرتب کند. در حین این کار، درمانگر عمدتاً به عنوان ناظر عمل می کند و به ندرت با او صحبت می کند.

روان شناسانی که این روش درمانی را ارائه می دهند، معتقدند که فرد از این طریق دنیایی را می سازد که نشان دهنده تعارضات و درگیری های درونی اوست. بعد از اتمام شن بازی، درمانگر و مراجع اغلب درباره آنچه او ایجاد کرده، از جمله اسباب بازی های انتخاب شده، نحوه چیدمان آن ها و هرگونه معانی نمادین یا استعاره ای بحث می کنند.

سپس کودک یا فرد مراجع می تواند بر اساس بحث صورت گرفته شده، تغییراتی در آنچه ساخته ایجاد کند. شن درمانی می تواند شامل صحبت درمانی، بازی درمانی، هنر درمانی یا سایر انواع درمان نیز باشد.


شن بازی درمانی چه کاربردی دارد؟

این روش درمانی توسط دورا کالف با همکاری مارگارت لونفلد که روانپزشک کودکان در انگلیس بود، ابداع شد. این روش درمانی بر این اساس استوار است که اگر یک درمانگر فضای امنی را برای مراجعه کننده خود فراهم کند، فرد مراجع از سینی شن استفاده می کند تا به تنهایی راه حل هایی برای مشکلات خود ایجاد کند.

علاوه بر این، طبق تحقیقات انجام شده، استفاده از این روش توانسته علائم بسیاری از مشکلات سلامت روانی را کاهش داده و بازیابی فرد را افزایش دهد. از آنجا که شن بازی درمانی بدون ساختار است، به کودک اجازه می دهد تا از طریق روند درمانی بهبود یابد.

فرد مراجعه کننده در طول درمان با شن بازی درمانی، از احساسات منفی عمیق رها می شود، زیرا می تواند افکار درونی خود را ابراز کرده و احساس کند که توسط درمانگر پذیرفته شده است.

 
 

شن بازی درمانی می تواند به درمانگر کمک کند تا از طریق مشاهده مشارکت فرد با اسباب بازی ها، یا نمادهایی که با آن ها بازی می کند، به احساسات عمیق او پی ببرد. علاوه بر این، شن درمانی اغلب یک تجربه حسی لذت بخش است که بیان طبیعی احساسات را تسهیل می کند. این روش می تواند به عنوان بخشی از درمان فردی، گروهی یا خانوادگی استفاده شود.


تحقیقات چه می گویند؟

مطالعات نشان می دهد سینی شن درمانی یک روش مؤثر برای درمان انواع مشکلات است و می تواند در بسیاری از افراد مختلف مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، مطالعه روی کودکان ۴ و ۵ ساله که دارای مشکلات رفتاری بودند، نشان داد که این کودکان بعد از ۳۰ دقیقه شن بازی درمانی گروهی، رفتارهای پرخاشگرانه کمتری را بروز دادند. آن ها دو بار در هفته به مدت ۱۶ جلسه در این جلسات درمانی شرکت کرده بودند.

یک مطالعه کوچک دیگر در کره، بر روی سه کودک با بروز رفتارهای خشونت خانگی انجام شد. محققان دریافتند که موسیقی و تصاویر حمایتی همراه با شن بازی درمانی، سازگاری عاطفی و رفتاری را در این بچه ها پس از شش جلسه بهبود بخشیده است. در همین حال، یک مطالعه دیگر، سینی شن درمانی را بر روی گروهی از زنان مهاجر در کره ارزیابی کرد. آن ها دریافتند که شن بازی درمانی گروهی، خود بیانگری مثبت (positive self-expression) را ایجاد و خود بیانگری منفی (negative self-expression) را کاهش داده است.

در همین راستا، مطالعه ای در چین که شامل پسران مبتلا به سندرم آسپرگر (نوعی اوتیسم خفیف) بود، سینی شن درمانی را با سایر روش های درمانی ترکیب کرد. محققان دریافتند که شن بازی درمانی به رشد بهزیستی روانشناختی و مهارت های ارتباطی بین فردی کمک کرده است.

محققان تصور می کنند که شاید شن بازی درمانی بتواند به کودکان آسیب پذیر با توانایی کلامی قبل از تروما (pre-verbal trauma) کمک کند و این باعث می شود که شن بازی درمانی یک استراتژی مفید برای کودکانی کم سن و سال که تجربه ای آسیب زا دارند، باشد.

مطالعه ای در مورد این نظریه بر روی یک کودک ۳ ساله بدون سرپرست مبتلا به HIV انجام شد. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که سینی شن درمانی، یک پشتیبانی عاطفی برای کودک فراهم می کند.


جلسات شن بازی درمانی چگونه است؟

جلسات سینی شن درمانی ممکن است ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد و به صورت هفتگی یا دو بار در هفته توصیه شود. گاهی ممکن است درمانگر از تغییر و تحولات این سینی شنی عکس بگیرد تا بعدها بتواند این عکس ها را با هم مقایسه کند. این در حالی است که او معمولا پس از پایان هر جلسه در مورد روند درمان صحبت خواهد کرد.

درست است که این جلسات درمانی اغلب در سکوت و بر مبنای استفاده از اسباب بازی ها در سینی شنی پیش رود، اما گاهی هم ممکن است پزشک سناریوهایی را مطرح کند و در مورد آن از فرد نظرخواهی کند. به عنوان مثال ممکن است نظر فرد را در مورد اینکه اگر حیوانات اهلی در سینی شنی درون قفس حبس باشند، در حالی که حیوانات وحشی خطرناک مانند ببر، مار یا دایناسورها آزاد باشند، بپرسد و با توجه به پاسخ مراجع به نتایجی دست یابد.

 
 

و اما سخن پایانی …

جای تعجب نیست اگر شما هم از این روش درمانی شگفت زده شده اید و با خود فکر می کنید که چگونه ممکن است استفاده از اسباب بازی های مینیاتوری و مقداری شن به برطرف کردن مشکلات کمک کند، اما این یک روش درمانی مفید است که به متخصصان درمانی اجازه می دهد تا به مواردی بپردازند که ممکن است مراجع را نگران کرده باشد. این روش درمانی به طور خاص برای افرادی که در برقراری ارتباط و حرف زدن در مورد عوامل استرس زا مشکل دارند، بسیار مفید است.

-