یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های ارتباط موثر هنر نه گفتن است نه گفتن همیشه برای نخستین بار ممکن است سخت و ناخوشایند باشد اما به مرور زمان و با تمرین و ممارست آسانتر شده و دستیابی به آن سهل تر می گردد.

بسیاری از ما از کودکی آموخته ایم که رضایت دیگران بیشتر از خواسته های خودمان ارزش دارند و بارها در موقعیت هایی قرارگرفته ایم که گفتن کلمه “نه” علی رغم میل باطنی برایمان سخت و دشوار بوده است چون بیش از رضایت خودمان دلواپس توجه و رضایت دیگران هستیم .

مهارت نه گفتن چیست؟
وقتی مودبانه به درخواست های غیر منطقی، پاسخ نه می دهید دارای یک مهارت قدرتمند در برقراری ارتباط با دیگران هستید. این مهارت از کودکی در انسان شکل می گیرد و کاملا اکتسابی است. مهارت نه گفتن ریشه در ژنتیک ندارد و از نسلی به نسل دیگر منتقل نمی شود. البته والدینی که به درستی دارای مهارت های ارتباطی نظیر نه گفتن هستند، این مهارت را به کودکان یاد می دهند. وقتی شخصی در بزرگسالی نمی تواند در مقابل درخواست های اطرافیان پاسخ منفی بدهد دچار مشکلات جدی شخصیتی است.

نه گفتن به مفهوم مخالفت با دیگران نیست. این یک حق طبیعی است که افراد برخی درخواست ها را پذیرفته و برخی دیگر را رد کنند. افرادی که اعتماد به نفس پایین تری دارند قدرت نه گفتن به درخواست های اطرافیان را ندارند. این یک فاجعه بزرگ است که به اجبار تن به درخواست هایی بدهید که طبق میل و اراده تان نیست. پذیرش اجباری درخواست های دیگران موجب بروز استرس، اضطراب و حتی خشم در فرد می شود. نگران نباشید با گفتن نه دوستان خود را از دست نخواهید داد. پافشاری روی حقوق فردی و نه گفتن در مواجه با درخواست های غیر منطقی، نشان دهنده اعتماد به نفس بالای فرد است. همیشه به یاد داشته باشید که نه گفتن یک هنر است و قدرت نه گفتن یک توانایی.

چرا نه نمی گوییم؟
اعتماد به نفس نداریم
خجالت می کشیم
از واکنش دیگران می ترسیم
نگران احساس دیگران هستیم
می خواهیم همه از ما راضی باشند
احساس گناه می کنیم
بعد دچار عذاب وجدان می شویم
مهارت تصمیم گیری نداریم

اما شما این حق را دارید بگویید نه!
به هر کاری که مایل به انجامش نیستید.
هر چیزی که باعث آزار شما می شود.
به افرادی که قصد سوء استفاده از شما را دارند.
به عقایدی که در واقعیت درست نیستند.

فواید نه گفتن

موجب افزایش اعتماد به نفس می‌شود
قاطعیت شما را افزایش می‌دهد
وقت خود را با کار هایی که علاقه ای به آن ها ندارید تلف نمی‌کنید
به مدیریت زمان و برنامه تان خللی وارد نمی‌شود
در رسیدن به موفقیت سرعت شما را چندین برابر می‌کند
عزت نفستان افزایش پیدا می‌کند و حس ارزشمندی شما بیشتر می‌شود
مهارت مدیریت زمان را افزایش می‌دهد

با این مهارت ها نه گفتن را تمرین کنید:

نه بگویید.

از استفاده از واژه نه نترسید. مراقب عبارتهای جایگزینی که دربردارنده تردید هستند مانند عبارت مطمئن نیستم، فکر نکنم بتونم و از این قبیل جملات تردیدی باشید چون به این معنی برداشت میشود که ممکن است بعدا پاسختان مثبت باشد.

پاسختان را طولانی نکنید.

دلیل خود برای امتناع از پذیرش درخواست را بیان کنید اما آن را زیاد طول ندهید. از توضیح دادن زیاد یا توجیه کردن خودداری کنید.

برای نپذیرفتن مسئولیت، دلیل نسازید.

بیان واقعیت همیشه بهترین راه برای نه گفتن به دوستان، عزیزان یا همکاران است.

محترمانه برخورد کنید.

معمولا دلایل زیادی برای طرف مقابل وجود دارد که میخواهد شما درخواستی را قبول کنید بنابراین در حالی که محترمانه پاسخ منفی میدهید، با تعریف و تایید تلاش فرد، احترام خود به خواسته او را نشان دهید.

خود را برای تکرار درخواست آماده کنید.

ممکن است تقاضای مورد نظر چندین بار از شما درخواست شود و لازم است چندین بار پاسخ منفی خود را اعلام کنید تا دیگران آن را بپذیرند. در این شرایط فقط با ارامش همان پاسخ خود را (با ذکر دلیل اولیه یا بدون آن) تکرار کنید.

قبول کنید که نمی‌توانید هر کاری را انجام دهید

شاید بله گفتن‌تان به دیگران باعث شده است تا هیچ وقتی برای خودتان نداشته باشید. آیا نمی‌توانید به درخواست دوست‌تان که برای اسباب‌کشی از شما کمک می‌خواهد، نه بگویید؟ آیا نمی‌توانید به درخواست مدیرتان که کاری خارج از حدود وظایف‌تان را از شما می‌خواهد، نه بگویید؟ می‌توانید با یک نه گفتن ساده خود را از این شرایط خلاص کنید. اگر جواب مثبت به درخواست دیگران وقتی برای خودتان باقی نگذاشته، تصمیم بگیرید از این به بعد به هر درخواست غیرمعقولی جواب نه بدهید.

از فکر خودخواه شدن نترسید

شاید پیش خودتان فکر کنید که با نه گفتن به دیگران به فردی خودخواه تبدیل می‌شوید. فرد خودخواه همیشه به دیگران جواب منفی می‌دهد و فقط به خودش فکر می‌کند. به خودتان بگویید که خودخواه نیستید. اگر درخواست غیرمنطقی کسی را رد کردید و او شما را خودخواه خواند، بهتر است رابطه‌تان را با آن فرد کاهش دهید.

بپذیرید که نمی‌توانید همه را در زندگی راضی و خوشحال نگه دارید

شما نمی‌توانید همه‌ی کسانی را که در زندگی‌تان هستند، راضی و خشنود نگه دارید و باید خط قرمزی برای دیگران قائل شوید. شاید فکر کنید که با نه گفتن و ناامید کردن دیگران، احترام آنها را از دست می‌دهید، ولی این‌گونه نیست. اگر کسی گمان کند شما به همه‌ی خواسته‌هایش جواب مثبت می‌دهید، شاید بخواهد با خواسته‌های غیرمنطقی از شما سوءاستفاده کند.

به جنبه‌های مثبت «نه گفتن» توجه کنید
مجبور نیستید که به «نه» به عنوان یک چیز بد نگاه کنید. هر گاه به درخواستی نه بگویید، می‌توانید به کارهای دیگری بله بگویید که مزایای زیادی برای‌تان دارد. با این روش پس از پاسخ منفی، کمتر احساس گناه می‌کنیدبه. جای انجام کاری که به آن علاقه‌ای ندارید، می‌توانید وقت بیشتری را با دوستان و خانواده‌تان بگذرانید و از آن لذت ببرید.

با آرامش صحبت کنید
تلاش کنید تا صدایتان شبیه زمانی باشد که از پشت تلفن صحبت می‌کنید. باآرامش، محکم و واضح حرف بزنید. اگر در صدایتان احساسات، ناراحتی یا تردید باشد، طرف مقابل از این ضعف‌تان استفاده می‌کند و می‌کوشد تا شما را استثمار کند. اگر آرامش در صدایتان مشخص باشد، طرف مقابل می‌فهمد که شما فرد معقولی هستید و امکان دارد گاهی هم نه بگویید. اگر صدایتان را بالا نبرید یا صدایتان ناراحت به نظر نیاید، احتمال بیشتری دارد که طرف مقابل توضیحات‌تان را بپذیرد.

برای افزایش قدرت نه گفتن زبان بدن را جدی بگیرید

سرتان را بالا بگیرید و بازوان خود را در کنار بدن‌تان قرار دهید و با حالات دست‌تان بر روی گفته‌های خود تأکید کنید. هنگام نه گفتن در چشم‌های طرف مقابل‌ نگاه کنید. با دستان‌تان یا چیزی بازی نکنید و در مورد تصمیم‌تان دودل به نباشید. دستان خود را جلوی سینه‌تان جمع نکنید یا طوری برخورد نکنید که انگار از تصمیم‌تان ناراحت هستید و می‌توان نظرتان را تغییر داد.

بیش از اندازه عذرخواهی نکنید

اگر از اینکه نمی‌توانید جواب مثبت بدهید، واقعا ناراحت و متأسف هستید، فقط یک «متأسفم» ساده بگویید. با عذرخواهی بیش از اندازه، عدم قاطعیت و ضعف شما آشکار می‌شود. در این حالت طرف مقابل تصور می‌کند با اصرار بیشتر می‌تواند شما را متقاعد کند و شما نیز با امتناع از انجام درخواست احساس بدتری خواهید داشت. اگر بیش از اندازه عذرخواهی کنید، طرف مقابل تصور می‌‌کند که با جواب منفی‌تان دارید در حقش کار اشتباهی انجام می‌دهید.

به طرف مقابل گزینه‌های جایگزین پیشنهاد بدهید
اگر واقعا از جواب منفی‌تان احساس گناه می‌کنید و آرزو می‌کنید ای کاش می‌شد کمکی بکنید، به طرف مقابل راه حلی جایگزین ارائه کنید. اگر فکر می‌کنید که می‌شود از راه دیگری به طرف مقابل کمک کرد، آن روش را مطرح کنید. روش موردنظر باید برای هر دوی شما مناسب باشد. نمونه‌های از این موارد عبارتند از:من نمی‌تونم به تولدت بیام ولی نظرت چیه آخر هفته که امتحانم تموم شد، شام بریم بیرون و در موردش حرف بزنیم.