قسمت اول مجموعه «شزم!» (!Shazam) از معدود فیلم‌های دنیای توسعه‌یافته‌ی دی‌سی بود که اکثر منتقدان و مخاطبان را راضی کرد و انتظار می‌رفت که قسمت دوم آن هم پرفروش و موفق باشد اما چنین نشد. «شزم! خشم خدایان» نه تنها بازخوردهای مثبتی دریافت نکرد بلکه به یک شکست بزرگ تجاری تبدیل شد اما چرا؟
اکران «شزم!» در سال ۲۰۱۹ یک رویداد هیجان‌انگیز و متفاوت برای دنیای دی‌سی بود؛ مجموعه‌ای که مدت‌ها در مسیر سقوط قرار داشت و اغلب برای جدی، تاریک و مبهم بودن از آن انتقاد می‌شد و دیگر به همگان ثابت کرده بود که در رقابت با مارول هم شانسی ندارد. فیلم‌هایی همچون «بتمن در برابر سوپرمن: طلوع عدالت» (۲۰۱۶) و «جوخه انتحار» (۲۰۱۶) بیش از حد شلوغ، پرزرق‌و‌برق اما توخالی بودند و لحن مجهولی داشتند، به‌طوری که مشخص نبود سازندگان می‌خواهند چه نوع اثری تولید کنند. در سوی دیگر، «زن شگفت‌انگیز» (۲۰۱۷) و «آکوامن» (۲۰۱۸) اگرچه در مسیر درست قرار داشتند و فیلم‌های قابل دفاعی بودند اما در آن‌ها نیز جدیت حداکثری به چشم می‌خورد. در نتیجه، «شزم!» ساخته‌ی دیوید اف سندبرگ اثر منحصربه‌فردی محسوب می‌شد، یک کمدی رنگارنگ درباره‌ی یک ابرقهرمان سرگرم‌کننده که کودک درونش زنده است (چون در حقیقت یک کودک است).
متاسفانه موفقیت‌های قسمت اول شزم! به آن مجموعه‌ی پرطرفدار و محبوب موردانتظار برادران وارنر ختم نشد زیرا قسمت دوم به‌هیچ‌وجه خوب نفروخت. پس از یک افتتاحیه‌ی ناامیدکننده (تنها ۱۱.۷ میلیون دلار فروش در گیشه‌ی ایالات متحده)، خشم خدایان در هفته‌ی دوم نیز یک افت مخاطب تاریخی را تجربه کرد. حتی زکری لی‌وای، بازیگر نقش اصلی، به این شکست دراماتیک اشاره کرد و طرفداران زک اسنایدر و دوئین جانسون را عامل شکست فیلم دانست (کسانی که اگر از فیلم حمایت می‌کردند، سرنوشت آن به شکل دیگری رقم می‌خورد). از طرف دیگر، اکثر منتقدان و سینمادوستان اذعان داشته‌اند که دیگر از آثار ابرقهرمانی خسته شده‌اند و شکست بزرگ و غم‌انگیز خشم خدایان شاید به همین مسئله اشاره داشته باشد.
تغییر ذائقه‌ی مخاطبان و کاهش محبوبیت آثار ابرقهرمانی
با اینکه قسمت نخست شزم! فراتر از انتظار ظاهر شد اما فروش آن در گیشه‌ی بین‌المللی فاصله‌ی معناداری با دیگر فیلم‌های آن روزهای دی‌سی داشت. این فیلم با بودجه‌ی ۱۰۰ میلیون دلاری، ۳۶۷ میلیون دلار فروخت در حالی که آکوامن و «جوکر» (۲۰۱۹) از مرز یک میلیارد دلار عبور کردند. با این حال، برای ابرقهرمانی که مخاطبان عادی سینمایی آشنایی چندانی با وی ندارند، شزم! یک موفقیت کوچک به حساب می‌آمد. علاوه بر این، شزم! یک فیلم خانوادگی بود که با هدف جذب مخاطبان نوجوان ساخته شده بود؛ کسانی که در این چهار سال بزرگ شدند و علاقه‌مندی‌های تازه‌ای پیدا کردند. از کنار تأخیرها هم نباید عبور کرد، اکران خشم خدایان به دلیل همه‌گیری کووید ۱۹ چند بار با تاخیر روبه‌رو شد و تا پیش از این قرار بود در ماه دسامبر روی پرده برود اما از آنجایی که رقابت با فیلم بزرگی همچون «آواتار: راه آب» خودکشی محسوب می‌شد، دی‌سی باز هم اکران فیلم را به تعویق انداخت.
وضعیت بازار نیز از زمان اکران قسمت اول دستخوش تغییر شده است. در این چهار سال فیلم‌های ابرقهرمانی و کمیک بوکی متعددی به نمایش درآمده‌اند و به نظر می‌رسد که حالا، مخاطبان فیلم‌های دی‌سی و مارول، تنها به خاطر نام و شهرت این شرکت‌ها، فیلم‌ها را تماشا نمی‌کنند. ضمن اینکه تعطیلی سینماها در دوران اوج فراگیری کووید ۱۹ گیشه را تحت‌تاثیر قرار داد و هنوز هم سینما به‌طور کامل به حالت عادی بازنگشته است. برادران وارنر هم نه تنها به بهبود شرایط کمکی نکرد بلکه با استراتژی تازه‌ای وارد میدان شد تا از تعطیلی سینماها به نفع خود استفاده کند: آن‌ها تصمیم گرفتند تا آثار جدید خود را همزمان بر روی سرویس استریم «اچ‌بی‌او مکس» قرار دهند. این تغییر رویکرد با انتقادات فراوانی از سوی فیلم‌سازان روبه‌رو شد که می‌گفتند عرضه‌ی دیجیتالی فیلم‌ها به صنعت سینما ضربه می‌زند. برادران وارنر حالا فیلم‌ها را با یک تاخیر ۴۵ روزه در اچ‌بی‌او مکس قرار می‌دهد که چندان هم با گذشته متفاوت نیست. بسیاری از تماشاگران ترجیح می‌دهند که منتظر بمانند و ۴۵ روز بعد، فیلم موردعلاقه‌ی خود را به‌صورت رایگان از طریق سرویس استریمی تماشا کنند.
کمپین تبلیغاتی ضعیف شزم!
وارنر برای اکران خشم خدایان در سال ۲۰۲۳، تاریخ نامناسب و سوال‌برانگیزی را انتخاب کرد اما «مردمورچه‌ای و زنبورک: شیدایی کوانتومی» را هم باید یکی از عوامل شکست آن بدانیم، یک فیلم ابرقهرمانی خانوادگی کمیک دیگر که در ماه فوریه روی پرده رفت و شکست غیرمنتظره‌ای خورد. مخاطبان به مردمورچه‌ای واکنش مثبتی نشان ندادند و با فروش ضعیف این فیلم، نگاه سینمادوستان نسبت به آثار ابرقهرمانی بعدی نیز منفی شد. اما همان‌طور که اشاره کردیم، ماه مارس بدترین انتخاب ممکن برای اکران فیلم به حساب می‌آمد زیرا قسمت جدید مجموعه‌های پرطرفداری همچون «جیغ»، «کرید»، «جان ویک» و «سیاه‌چال‌ها و اژدهایان» قرار بود به نمایش گذاشته شود. همه‌ی این فیلم‌ها از نظر منتقدان آثار موفق‌تری توصیف شدند و سینمادوستان یکدیگر را تشویق می‌کردند تا به تماشای این آثار بنشینند اما خشم خدایان؟ فیلم از نظر کیفی در حدواندازه‌ای نبود که کسی آن را به کسی پیشنهاد دهد.
کمپین تبلیغاتی شزم! خشم خدایان نیز راضی‌کننده نبود. تیزر اولیه‌ی فیلم در کامیک کان ۲۰۲۱ انتشار یافت و تبلیغ‌ها و تریلرهای بعدی هم قصه را به‌‌درستی توضیح ندادند تا مخاطبان سردرگم شوند. در مجموع، اینکه تریلر قصه‌ی فیلم را فاش نکند اتفاق خوبی است اما دلیل واضحی وجود دارد که اکثر تریلرها داستان را تا حد زیادی شرح می‌دهند زیرا مخاطبان عادی سینما اگر اطلاعات کافی دریافت نکنند، قید تماشای این نوع فیلم‌ها را می‌زنند. افزون بر این، شوخی متای فیلم که در تریلر قرار گرفته بود هم با انتقاد روبه‌رو شد، جایی که که بیلی به شخصیتِ هلن میرن می‌گوید همه‌ی فیلم‌های مجموعه‌ی «سریع و خشمگین» را تماشا کرده است! احتمالا می‌دانید که هلن میرن هم در این مجموعه بازی می‌کند. این شوخی برخلاف انتظار سازندگان، جواب نداد.
یک فیلم بی‌معنی از یک دنیای سینمایی منقضی
هنگامی که دستور ساخت دنباله‌ی شزم! صادر شد، جهان دی‌سی در وضعیت متفاوتی قرار داشت. در ابتدا قرار بود که بلک آدام، شخصیت‌منفی فیلم شزم باشد اما دوئین جانسون دی‌سی را راضی کرد تا یک فیلم مستقل برای این ضدقهرمان بسازند. در هر صورت، همچنان هدف دی‌سی این بود که میان شزم و بلک آدام ارتباط وجود داشته باشد اما دوئین جانسون اجازه نداد و با جدا کردن کامل آن‌ها و قرار دادن بلک آدام در کنار سوپرمن و نادیده گرفتن کامل شزم، به معنای واقعی کلمه، نابودی هر دو مجموعه را رقم زد. اگر زکری لی‌وای در بلک آدام حضور کوتاهی داشت، طرفداران برای تماشای خشم خدایان هیجان‌زده‌تر می‌شدند اما جانسون همه‌ی تلاش خود را کرد تا جلوی این اتفاق را بگیرد. فیلم هنوز هم شانس اندکی برای موفقیت داشت اما هنگامی که جیمز گان به عنوان رئیس جدید دی‌سی انتخاب شد و از خلق یک دنیای سینمایی جدید خبر داد، خشم خدایان دیگر محکوم به شکست بود.
برای همه روشن شده بود که دنیای توسعه‌یافته دی‌سی به انتهای راه رسیده است و گان می‌خواهد یک جهان جدید را پایه‌گذاری کند؛ پس آثار اکران‌نشده‌ای همانند شزم که داستان آن‌ها در دنیای پیشین اتفاق می‌افتد، هیچ تاثیری بر آینده نداشتند. اگرچه در این جهان جدید بعضی از فیلم‌های مستقل مانند «جوکر» (۲۰۱۹) و «بتمن» (۲۰۲۲) به مسیر خود ادامه خواهند داد اما باقی قهرمانان و بازیگران دنیای توسعه‌یافته دی‌سی بازنشسته خواهند شد. پرونده‌ی بروس وینِ بن فلک با فیلم «فلش» (۲۰۲۳) بسته می‌شود و به نظر می‌رسد که گل گدوت هم دیگر نقش زن شگفت‌انگیز را برعهده ندارد. کاملا واضح است که کار دی‌سی با بلک آدام تمام شده است و احتمال اینکه بری آلنِ ازرا میلر و آرتور کریِ جیسون موموآ را دوباره ملاقات کنیم، به عملکرد فیلم‌های فلش و «آکوامن و پادشاهی گمشده» در گیشه بستگی دارد. اما به هر روی، اکثر سینمادوستان شاید این احساس را داشته باشند که ارزش ندارد فیلمی از یک دنیای سینمایی در آستانه‌ی مرگ را تماشا کنند، به‌ویژه اگر فیلم مذکور نقدهای مثبتی هم دریافت نکرده باشد.
-