دسترسی آسان به انبوهی از اطلاعات از طریق اینترنت باعث شده آسوده‌ تر به‌ دنبال علایق خود برویم. در دنیای امروزه که همه‌ چیز به سمت دیجیتالی شدن پیش می‌رود، آموزش هم به سرعت به آن سمت حرکت میکند. نیازی نیست برای یادگیری آهنگسازی حتما به کلاس‌های موسسات و دانشگاه‌ها رفته و در آن‌جا آموزش ببینیم؛ می‌توانیم در خانه بنشینیم و با جست و جو درباره موضوعی که میخواهیم، مطالب و ویدیوهای آموزشی را تهیه کرده و شروع به یادگیری کنیم. اما همانطور که اطلاعات بیشترمی‌شود، اهمیت دسته‌بندی مطالب هم بیشتر میشود، داشتن نقشه‌ی راه ما را از سردرگمی در انبوهی از مطالب نجات داده و انگیزه‌ی بیشتری در طی کردن مسیر یادگیری‌مان میدهد. عده‌ ی زیادی هستند که به یادگیری موسیقی و آهنگسازی علاقه‌منداند، اما نمیدانند چگونه باید شروع کنند! حتما خود شما که درحال مطالعه ی این مقاله هستید در همین دسته قرار میگیرید. به راحتی میتوان با گذاشتن زمان و تمرین در خانه آهنگسازی را با کمترین امکانات و هزینه یاد بگیرید. هدف ما در این مقاله یک نقشه‌ی راه 10 مرحله‌ای برای شروع آموزش آهنگسازی در خانه است.

نکته اول: زبان موسیقی را یاد بگیرید

از جذابیت دنیای موسیقی زبان منحصر به فرد آن است. همه‌ی انسان‌ های هنرمند در عرصه‌ی موسیقی در هر نقطه از جهان، با یک زبان، موسیقی خود را بیان میکنند. بسیار زیباست که با یادگیری این زبان میتوانیم از طریق موسیقی با کل دنیا صحبت کنیم. نت‌ های موسیقی مانند حروف، آکوردها مانند کلمات و گام‌ ها مانند جمله‌های موسیقی میمانند. درست مانند یک نویسنده که گاهی داستانش شاداب، گاهی غمگین و یا گاهی ترسناک است، موسیقی نیز با نت‌ ها و به روش خود این احساسات را بیان میکند.

پس اولین قدم ما میتواند یادگیری زبان موسیقی باشد. آشنایی با نت‌ ها در گام‌ های متفاوت و شناخت علائم موسیقی به ما کمک میکند تا احساس خود را به زیبایی هرچه تمام تر در آهنگ خود بیان کنیم. مسلما نیاز نیست که مانند یک نویسنده‌ی مشهور که ادبیات بسیار قوی دارد، ما هم به کل زبان و تئوری موسیقی را فرا بگیریم. دانستن بخشی از این زبان و آشنایی نسبی برای شروع کافی است؛ در ادامه‌ی مسیرمان قطعا با کسب تجربه، بیشتر با این زبان آشنا خواهیم شد. 

نکته دوم: ابزارهای خود را فراهم کنید

علاوه بر اطلاعات زیاد در زمینه‌ی موسیقی، یکی دیگر از دلایل آسان‌ تر شدن ساخت موسیقی، نرم‌افزارهای فراوان آهنگسازی است که در دل کامپیوترها و موبایل‌هایمان نصب میکنیم. نرم افزارهای میزبان آهنگسازی که به (DAW) معروف‌اند، تمام امکانات لازم برای آهنگسازی، طراحی صدا، ضبط کردن و میکس و مسترینگ را به ما می‌دهند. این بسیار عالی است! از شر هزینه‌های هنگفت دیوایس‌ها و لوازم استودیویی راحت میشویم و با کمترین هزینه به ساخت موسیقی می‌پردازیم. تمام آهنگ هایی که دوست دارید و گوش میدهید، برای رسیدن به مرحله ی انتشار از این ابزار استفاده کرده اند.

از طرفی وقتی همیشه روی یک ساز آهنگسازی میکنیم، بازه ی صدایی محدودی را برای همه ی ایده ها در اختیار داریم. این باعث میشود علاوه بر شبیه شدن ایده ها، برای تنظیم و اضافه کردن هارمونی های جدید به کارمان، نیازمند دیگران باشیم. امروزه همه‌ی سازهای موسیقی در دل پلاگین‌ها شبیه‌ سازی شده‌اند . صدای پیانو میخواهید؟ بسیار خب! پلاگین آن را نصب کنید و از صدای زیبای آن در آهنگتان استفاده کنید؛ همینطور صدای گیتار، بیس، ویولن، هنگ درام و در کل هر صدایی که فکرش را بکنید. با استفاده از نرم افزارهای میزبان آهنگسازی یا DAW ها، به راحتی به تمام صداها و سازها دسترسی پیدا میکنید و میتوانید یک ملودی یا یک چرخش آکورد را روی سازهای مختلف و با صداهای مختلف بشنوید و صدای مورد نظرتان را به کار گیرید. ایده ای که روی گیتارتان دارید را با صدای پیانو یا با صدای ویالون هم بشنوید، ریتم و فضا نیز برایش ایجاد کنید. تمام اعضای بند موسیقیتان را یکجا روی کامپیوترتان داشته باشید و خلاقانه و با دست باز آهنگتان را رنگ آمیزی کنید. تمام این نرم افزارها و پلاگین ها را به صورت کاملا رایگان از اینجا دانلود کنید.

نکته سوم: به سبکی که دوست داریم به دقت گوش دهیم

یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنیم، گوش دادن به موسیقی های معروف در سبک مورد علاقه‌مان است؛ اما نه مثل همیشه. این بار با دقت به صداها و چینش آکوردها و در کل ساختار موسیقی توجه کنیم. هیچ انسانی از بدو تولد آهنگساز نبوده؛ و با تمرین و تکرار و گوش دادن به منابع موسیقی رشد کرده و توانسته به یک آهنگساز مشهور تبدیل شود. امروزه که موسیقی‌های فراوان در سبک‌های متفاوت وجود دارد، کار ما آسان‌تر از همیشه است. کافی است با دقت گوش دهیم و سعی کنیم با الگو گرفتن از آن‌ها، آهنگ خود را بسازیم. مطمئن باشید در ادامه‌ی مسیر به خلاقیت رسیده و میتوانیم موسیقی را از ذهن و قلب خود خارج کرده و یک آهنگ به سلیقه‌ی خودمان بسازیم.

این ها نکاتی بودند قبل از شروع مراحل اجرایی آهنگسازی. حال به ادامه‌ی نقشه‌ی راه می‌پردازیم و از این به بعد باید دست به کار شویم و با تمرین نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنیم، آهنگسازی را شروع کنیم.

نکته چهارم: موضوع آهنگ خود را پیدا کنید

حال باید موضوع آهنگمان را انتخاب کنیم. آیا شعر دارد یا یک موسیقی بی کلام است. اگر شعر دارد تعریف یک داستان می‌ تواند باعث جذاب‌تر شدن آهنگمان شود. حال ببینیم داستانی که می‌خواهیم تعریف کنیم، چه احساسی دارد. غمگین است یا فضای مثبت و شادی دارد. به همه‌ی این سوالات روی کاغذ جواب دهید. این‌ها سوالاتی هستند که معمولا آهنگسازهای معروف هم قبل از شروع ساخت آهنگشان از خود می‌پرسند و سپس شروع به ساخت اثر موسیقی می‌کنند. معمولا تکیه بر آکوردهای مینور، فضای موسیقی را تیره تر، متفکرانه و عمیق تر نشان می دهد و موسیقی حول آکوردهای ماژور معمولا بستری شاداب و باز و اصطلاحا غربی ایجاد میکند. پیشنهاد میکنیم از آکوردهای گام طبیعی شروع کنید، با خوب فراگرفتن این آکوردها تقریبا می توانید در هر سبکی آهنگسازی کنید.

نکته پنجم: ملودی را با دهان بخوانید و روی ساز پیدا کنید

در عین حال که دانستن آکوردهای مختلف، مخصوصا آکوردهای موجود در یک گام برای ساختن آهنگ اهمیت بالایی دارد، همیشه به خاطر داشته باشید که هیچ چیز جای یک ملودی خوب را نمیگیرد. راحت ترین راه ساختن ملودی این است که ایده خود را با دهان بخوانید. این باعث می شود محدود به دانسته های خود روی ساز نباشید. ایده را با دهان بخوانید، ملودی و اوج و فرود آن را، حتی می توانید قسمت های دیگر تنظیم مانند درامز و ریتم کار را در همین مرحله پیدا کنید. به خاطر داشته باشید که پیچیدگی بیش از حد و تلاش برای زیاده روی همیشه نتیجه ی منفی میدهد. حتی آهنگسازهای مشهور موسیقی مانند بتهوون و در دنیای امروزی هنس زیمر (Hans Zimmer) از ساده ترین ملودی ها استفاده میکنند. پس شما هم ساده بگیرید. یک ملودی خیلی ساده میتواند گیرا تر باشد و حتما شنیده اید که: زیبایی در سادگیست.

نکته ششم: ایده ها را سریعا با موبایل یا DAW ضبط کنید و از بین ایده ها الهام بگیرید

تا به حال شده ایده ی فکری به ذهنتان برسد و بعد از مدتی کوتاه کاملا از یادتان برود؟ این اتفاق برای بسیاری از انسانهای خلاق می افتد. نمیدانیم چه زمانی بهترین ایده ها از راه میرسند، مشغول پیاده روی هستیم، قبل از خواب یا هنگام مطالعه، اما امروزه تقریبا در تمام لحظات به وسیله ی تلفن هوشمندمان می توانیم ایده ها را ثبت کنیم. اگر ملودی یا چرخش آکورد خاصی به ذهنتان رسید آن را روی ساز اجرا کنید و با گوشی همراهتان ضبط کنید. در طول روز اگر شعر زیبایی دیدید آن را ذخیره کنید، اگر ایده ی نوشتن ترانه به ذهنتان رسید آن را ثبت کنید. به خاطر داشته باشید که خامترین ایده ها نیز باید ضبط و ثبت شوند چرا که ممکن است بعداً در جایی از تکه ای از آن ملودی، آکورد یا کلمه ای از آن ترانه ی خام در یک کار بهتر بهره ببرید.

نکته هفتم: استراحت کنید و فاصله بگیرید

شاید به نظرتان بی اهمیت برسد! اما وقفه و استراحت یکی از مهم ترین نکات کار آهنگسازیست. باید به ذهنمان فرصت بدهیم ایده ها را پردازش کند چرا که فرایند ساخت یک اثر هنری فرایندی فرسایشی است و ذهن انسان نیاز به استراحت و گردآوری ایده ها دارد. گاهی یک ملودی را روزها در پس ذهنمان زمزمه میکنیم تا بالاخره شکل درستی به خود بگیرد. پس اگر در امتحان اول تصویر کاملی از آهنگتان بدست نیاوردید دلسرد نشوید. وقفه ای بدهید، شاید چند دقیقه، شاید چند روز. بهترین استفاده از این زمان در راستای بهبود آهنگتان، یادگیری و یا گوش دادن به موسیقی در سبک مورد نظرتان است. 

نکته هشتم: محدود به دانسته هاتون نباشید سعی کنید چیزای جدید روی ساز کشف کنید

هیچ موسیقیدانی تا به حال ادعای تسلط کامل بر جهان روی یک ساز را نکرده است. دانسته های ما در مقایسه با میزان صداهای مختلفی که میتوان از یک ساز گرفت مانند تکه یخی بر روی اقیانوس هستند. از داشته های خود استفاده کنید اما همیشه جایی برای کشف چیزهای جدید بگذارید. مثلا در آکورد همیشگیتان یک نت را عوض کنید، یا دستتان را آزادانه روی ساز حرکت دهید و به دنبال صدایی جدید باشید. همین میتواند شروع آهنگ بعدیتان باشد. اگر ساز ندارید روی نرم افزار این کار را انجام دهید. فرقی نمیکند. مهم یادگیری نکات جدید است. با بهانه ی نداشتن ساز خودتان را گول نزنید و سعی کنید همیشه در حال یادگیری باشید.

نکته نهم: درباره ساختمان آهنگتان فکر کنید، اسم انتخاب کنید و به آهنگ شخصیت دهید

سوالی که تقریبا همه ی موسیقیدان های تازه کار دارند این است که چطور یک ایده را تبدیل به آهنگ کنیم؟ اولین کار این است که بدانید این اثر قصد دارد چه چیزی را به شنونده منتقل کند؟ چه حسی دارد؟ با توجه به این شاید اسمی نیز برایش انتخاب کنید اما اینکه شخصیت اثر را تعیین کنید کمک میکند که راه درست را برای ادامه ایده پردازی انتخاب کنید. در مراحل ابتدایی ایده پردازی درباره این فکر کنید که به نظرتان این آهنگ چه ساختمانی دارد؟ اوج و فرود آن کجاست؟ چطور پایان یابد؟ از چه زمانی شروع به خواندن کنم یا اینکه کجای آهنگ تک نوازی انجام دهم؟ همه اینها به بزرگ تر شدن یک ایده و شکل آهنگ به خود گرفتن آن کمک میکند. به سازهایی که دوست دارید در قطعه مورد نظر نقش اصلی داشته باشند فکر کنید و به خاطر داشته باشید که نیاز نیست ایده پردازی ها به ترتیب انجام شوند. میتوانید از وسط آهنگ شروع کنید، یا ابتدا ملودی تک نوازی پایان آهنگ را بنویسید.

نکته دهم: با موزیسین های دیگر در ارتباط باشید، کمک بگیرید، همنوازی کنید و ایده ها را گسترش دهید

داشتن ارتباط با موسیقیدان های هم سبک خودتان یک عامل مهم در پیشرفت فردی شما به عنوان موسیقیدان است، چرا که وقتی همدیگر را میشنویم، یا وقتی با یکدیگر مینوازیم، مشغول به اشتراک گذاشتن تجارب و دانش هم هستیم. همنوازی نشاط آور و ایجاد کننده ی انگیزه در آهنگساز است. گاهی دوستی بر روی ایده ی خام شما چیزی می نوازد که مکمل آن است و آن ایده شکل آهنگ به خود میگیرد. گاهی برای قسمتی از آهنگ نیاز به رنگ تازه ای دارید اما در سبد دانسته های خود آن را نمی یابید و کمک گرفتن از تجربه ی فردی دیگر آن تکه گمشده را در اختیارتان میگذارد. هر کسی زبان و لهجه ی خودش را برای ساختن آهنگ دارد و در لهجه ی هر کسی ممکن است چیزهایی برای یادگیری و پیشرفت شخصی خودمان پیدا کنیم.