پارچه ویسکوز، پارچه‌ای بادوام و نرم است که از محبوب‌ترین منسوجات جهان به شمار می‌رود. بسیاری از لباس‌‌ها با این پارچه طراحی و تولید می‌شوند. در ادامه‌ی مطلب مجله‌، درباره‌ی ویژگی‌های پارچه‌ی ویسکوز، شیوه‌ی تولید، کاربرد، کشور تولیدکننده‌ی پارچه ویسکوز، قیمت پارچه و اثرات زیست‌محیطی الیاف ویسکوز صحبت می‌کنیم. پس همراه ما باشید.

خلاصه ویژگی‌های پارچه ویسکوز

ویسکوز چیست؟

ویسکوز پارچه‌ای نیمه‌مصنوعی است؛ چرا که مواد اولیه‌ی تولید آن از طبیعت گرفته شده و طی واکنش‌های شیمیایی به ویسکوز تبدیل می‌شود. نام این ماده برگرفته از فرآیندی است که برای ساخت آن استفاده می‌شود. در یک مرحله، سلولز با استفاده از مواد شیمیایی به مایعی چسبناک و عسل‌مانند تبدیل و تحت شرایط فیزیکی خاص، الیاف پارچه تولید می‌شوند.

ماده‌ی اولیه‌ی الیاف ویسکوز خمیر چوب است؛ اما این ماده‌ی ارگانیک قبل از این‌که به یک پارچه‌ی پوشیدنی تبدیل شود، یک فرآیند تولید طولانی را طی می‌کند. در حالی که ماده‌ی اولیه‌ی ویسکوز آلی است، فرآیندی که این ماده‌ی آلی در معرض آن قرار می‌گیرد آ‌ن‌قدر پیچیده است که نتیجه‌ی آن اساسا یک ماده‌ی مصنوعی است.

پارچه ویسکوز چگونه ساخته می‌شود؟

1. استخراج سلولز: فرآیند تولید الیاف ویسکوز با ایجاد سلولز خمیر چوب آغاز می‌شود. برای ایجاد پارچه‌ی با کیفیت، سلولز مورد استفاده باید حداقل 90 درصد خالص باشد.

2. تبدیل سلولز قلیایی: این سلولز سپس در سود سوزآور حل می‌شود که یک واکنش شیمیایی ایجاد می‌کند و سلولز را به سلولز قلیایی تبدیل می‌کند. این فرآیند ناخالصی‌ها را از سلولز خارج کرده و آن را برای مرحله‌ی بعدی آماده می‌کند.

3. فشار دادن: در مرحله‌ی بعد، سلولز قلیایی بین دو غلتک فشرده می‌شود که مایع اضافی خارج شود. سپس این ورقه‌های فشرده خرد می‌شوند.

4. زانتاسیون: ورقه‌های خردشده در معرض اکسیژن و دی سولفید کربن قرار می‌گیرند.

5. رسیدن: سپس به محلول تبدیل می‌شود.

6. فیلتر کردن و اکسترود کردن: محلول صاف می‌شود و حباب‌های گاز از بین می‌روند. در مرحله‌ی بعد، مواد را از دستگاهی با منافذ ظریف رد می‌کنند و الیاف ویسکوز ساخته می‌شود.

7. حمام اسیدی و تکمیل: در نهایت، ماده‌ی به دست آمده در حمام اسید سولفوریک غوطه‌ور می‌شود که منجر به ایجاد رشته‌های ابریشم مصنوعی یا ویسکوز می‌شود. سپس رشته‌های شما چرخیده، کشیده و شسته می‌شوند تا پارچه‌ای تولید شود که می‌توان آن را به شکل و اندازه‌ی دلخواه برش داد.

پارچه‌ ویسکوز در چه محصولاتی استفاده می‌شود؟

پارچه‌ی ویسکوز معمولا به عنوان جایگزینی برای پنبه استفاده می‌شود. این پارچه شباهت‌هایی با پنبه دارد؛ اما در برخی موارد ممکن است تولید آن آسان‌تر یا ارزان‌تر باشد. اکثر مصرف‌کنندگان نمی‌توانند تفاوت بین پنبه و ویسکوز را با لمس تشخیص دهند و از آن‌جا که این پارچه از مواد آلی ساخته شده است، بسیار محبوب‌تر از پارچه‌های کاملا مصنوعی مانند پلی‌استر است.

این پارچه، کاربری مشابهی با پارچه‌ی پنبه‌ای دارد و هر جا از پارچه‌‌ی پنبه‌ای استفاده می‌شود، ویسکوز نیز کاربرد دارد. بلوز، پیراهن یا شلوار، از پارچه‌ی ویسکوز برای تولید انواع لباس‌های مختلف استفاده می‌شود.؛ هم‌چنین ممکن است از این پارچه برای ساخت وسایل خانگی مانند حوله، دستمال یا رومیزی نیز استفاده شود.

ویسکوز کاربردهای صنعتی هم دارد. برخی از صاحبان مشاغل معتقدند که ویسکوز جایگزینی ارزان و بادوام برای پنبه است؛ به عنوان مثال، از آن به جای الیاف پنبه در بسیاری از انواع لاستیک‌ها و تسمه‌های خودرو استفاده می‌شود. نوع الیاف ویسکوزی که در موارد صنعتی کاربرد دارد به طور قابل توجهی قوی‌تر و کشسان‌تر از نوع ویسکوزی است که برای لباس استفاده می‌شود.

علاوه بر این، ذکر این نکته مهم است که پارچه‌ی ویسکوز در ابتدا به عنوان جایگزینی برای ابریشم ساخته شد. در طول سال‌ها، مصرف‌کنندگان پذیرفته‌اند که ویسکوز تمام ویژگی‌های ابریشم را ندارد و تولیدکنندگان پارچه‌ی ویسکوز در حال حاضر عمدتا آن را به عنوان جایگزین پنبه تولید می‌کنند. با این حال، برخی از شرکت‌ها ممکن است هنوز هم ویسکوز را به عنوان جایگزینی برای ابریشم تولید کنند. دیدن روسری، شال و لباس شبی که از این پارچه‌ی سبک و نرم ساخته شده باشند، نسبتا رایج است.

پارچه ویسکوز کجا تولید می‌ شود؟

ویسکوز عمدتا در کارخانه‌های بزرگ تولید می‌شود. فرآیند تولید ابریشم مصنوعی بسیار پیچیده‌تر از آن است که در یک محیط کسب و کار کوچک تولید شود. برای ساخت این پارچه نیاز به ده‌ها نوع مختلف از مواد شیمیایی و ماشین‌آلات تولید پارچه است. در بیشتر موارد، الیاف ویسکوز در کارخانه‌های بزرگی که انواع دیگر منسوجات نیز تولید می‌شوند، ساخته می‌شود.

در حالی که بیشتر پارچه‌ی ویسکوز جهان، قبلا در ایالات متحده و انگلستان ساخته می‌شد، این روزها بیشتر در کشورهایی مانند هند، پاکستان، اندونزی و چین ساخته می‌شود.

در این کشورهای در حال توسعه، نیروی کار ارزان است و مقررات تولیدی وجود ندارد یا اجرا نمی‌شود.

در بسیاری از موارد، پارچه‌ی ویسکوز خام در همان کارخانه‌ای که در آن تولید شده یا در یک کارخانه‌ی مجاور، به محصول نهایی تبدیل می‌شود. با این حال، برخی از تولیدکنندگان الیاف ویسکوز ممکن است ترجیح دهند محصول خام خود را به خارج از کشور ارسال کنند تا آن را به صورت لباس، منسوجات خانگی یا نوع دیگری از محصول وارد کنند.

قیمت پارچه ویسکوز چقدر است؟

یکی از دلایلی که تولیدکنندگان، پارچه‌ی ویسکوز تولید می‌کنند این است که تا حدودی ارزان تر از پنبه است. میزان دقیق ارزان‌تر بودن این پارچه از پنبه به فرآیندهای تولیدی که استفاده می‌شود و محل ساخت آن بستگی دارد؛ اما افزایش دوام اقتصادی یکی از عوامل محرک تولید پارچه‌ی ویسکوز است.

تولید ویسکوز مطمئنا ارزان‌تر از ابریشم است؛ اما معمولا پذیرفته شده است که کیفیت ویسکوز نسبت به ابریشم واقعی پایین‌تر است. مواد خام مورد استفاده برای ساخت ویسکوز به طور قابل توجهی ارزان‌تر از الیاف پنبه یا ابریشم خام است؛ اما فرآیند ساخت پارچه‌ی ویسکوز بسیار پیچیده‌تر از فرآیند تولید پنبه یا ابریشم است. بنابراین، ویسکوز تنها در صورتی ارزان‌تر از پنبه تولید می‌شود که در منطقه‌ای با هزینه‌ی نیروی کار بسیار پایین تولید شود.

معایب و مزایای پارچه ویسکوز

پارچه ویسکوز در فصل تابستان به دلیل جذب بالای رطوبت از جمله پارچه‌های جذاب برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است.

پارچه ویسکوز لمس بسیار لطیفی دارد و اصطلاحا پارچه‌ای با ریزش بالاست.

الیاف پارچه ویسکوز در مواجهه با رطوبت بسیار حساس هستند و به محض جذب رطوبت، به راحتی استحکام خود را از دست می‌دهند. در نتیجه لباس‌های دوخته شده با پارچه ویسکوز آزاد هستند تا در زمان استفاده با جذب رطوبت بدن شما به راحتی لباس پاره نشود.

به یاد داشته باشید در زمان شستشو هم نباید این لباس را با لباس‌های ضخیم بشویید؛ چراکه به راحتی در طی شستشو دچار پارگی خواهد شد.

برای بهبود ویژگی‌های الیاف ویسکوز، آن را با الیاف دیگر ترکیب می‌کنند یا با تغییر فرآیند تولید، پارچه‌ای با ویژگی‌های جدید و مقاوم‌تر تولید می‌کنند. در ادامه تعدادی از پارچه‌های تولیدشده‌ی مشابه فرآیند ویسکوز، هم‌چنین نام‌های دیگر پارچه ویسکوز را آورده‌ایم:

انواع پارچه ویسکوز

 پارچه شالی (Chaliz)

مودال (Modal)

تنسل (Tencell)

لیوسل (Lyocell)

 کوپرو (Cupro)

ریون (Rayon)

و…

تولید پارچه‌ ویسکوز بر محیط زیست تأثیر می‌ گذارد؟

از آن‌جا که پارچه‌ی ویسکوز از موادی با منشأ گیاهی تولید می‌شود، ذاتا موجب آلودگی نمی‌شود. مواد اولیه‌ی سلولز توسط فرآیندهای خودکار در اکوسیستم بازیافت می‌شود. این واقعیت که الیاف ویسکوز به عنوان یک الیاف نیمه‌مصنوعی در نظر گرفته می‌شود، بسیاری از مصرف‌کنندگان و صاحبان مشاغل را بر آن داشته است که آن را از نظر پایداری و اثرات زیست‌محیطی برابر با پنبه بدانند.

با این حال، پارچه‌ی ویسکوز به سادگی از سلولز تشکیل نشده است. تعدادی از مواد شیمیایی سمی در فرآیند تولید الیاف سلولز استفاده می‌شود، و پس از تکمیل فرآیند تولید، دفع صحیح این مواد دشوار است. در واقع، آب آلوده‌ای که در طول ساخت آن تولید می‌شود، از زمان توسعه‌ی این نوع الیاف، نگرانی اصلی روند تولید ویسکوز بوده است. این نگرانی‌ها در سراسر جنبش زیست‌محیطی دهه‌ی 1970 ادامه داشت؛ اما پس از این‌که اکثر تولیدات پارچه‌ی ویسکوز در دهه‌های 1990 و 2000 به خارج از کشور منتقل شدند، این دغدغه نیز از بین رفت.

با این حال، استفاده از مواد شیمیایی سمی بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند تولید الیاف ویسکوز است. برای مثال، تولید ویسکوز بدون استفاده از هیدروکسید سدیم که رودها را آلوده می‌کند و کیفیت هوا را کاهش می‌دهد، غیرممکن است. دی سولفید کربن یکی دیگر از اجزای جدایی‌ناپذیر فرآیند تولید ویسکوز است و این ماده‌ی شیمیایی با اثرات نامطلوب در انسان مانند نقایص مادرزادی، سرطان، بیماری‌های پوستی و بیماری‌های قلبی مرتبط است. علاوه بر این، استخراج خمیر کاغذ حدود 70 درصد از یک درخت را هدر می‌دهد و باقیمانده‌ی مواد آلوده به مواد شیمیایی درخت، معمولا بدون رعایت نکات خاصی تخلیه می‌شود.

از آن‌جا که تولید الیاف ویسکوز عمدتا در کشورهای جهان سوم انجام می‌شود، اکثر مصرف‌کنندگان در کشورهای در حال توسعه دیدگاه متفاوتی در مورد ساخت این ماده‌ی نساجی محبوب دارند.

با این حال، اکوسیستم در کشورهای در حال توسعه تحت تأثیر منفی تولید این پارچه قرار دارد. زندگی گیاهی و جانوری با ایجاد این پارچه آسیب می‌بیند و اکوسیستم انسان نیز آلوده می‌شود.