فولیکولیت یک بیماری شایع پوستی است که زمانی اتفاق می‌افتد که فولیکول‌های مو ملتهب می‌شوند. این مشکل اغلب به دلیل عفونت با باکتری ایجاد می‌شود. در ابتدا ممکن است مانند جوش‌های کوچک در اطراف جایی که مو رشد می‌کند (فولیکول‌های مو) ایجاد شوند.

انواع فولیکولیت مو

به‌طورکلی فولیکولیت‌ها به دو صورت سطحی و عمیق ایجاد می‌شوند. نوع سطحی قسمتی از فولیکول را درگیر می‌کند و نوع عمیق تمام فولیکول را درگیر می‌کند و معمولاً شدیدتر است. در ادامه می‌توانید با انواع فولیکولیت مو بیشتر آشنا شوید.

فولیکولیت باکتریایی

این نوع فولیکولیت بسیار رایج است و با بثورات خارش‌دار و برآمدگی‌های پر از چرک روی پوست ظاهر می‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فولیکول‌های مو با باکتری به نام استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus) عفونی می‌شوند. باکتری استاف همیشه روی پوست زندگی می‌کند. زمانی این باکتری از طریق بریدگی یا زخم وارد بدن شود می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند.

فولیکولیت وان آب گرم (پسودوموناس فولیکولیت)

 این عارضه با جوش‌ها و برجستگی‌های گرد و خارش‌دار همراه است که می‌تواند 1 تا 2 روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها ظاهر شوند. فولیکولیت وان آب گرم توسط باکتری سودوموناس (Pseudomonas) ایجاد می‌شود که می‌تواند در وان‌های آب گرم، سرسره‌های آب و استخرهای آب گرم که سطح کلر و pH در آن‌ها مناسب نیست، یافت شوند.

موهای زیرپوستی

این بثورات می‌تواند شبیه فولیکولیت باشد، اما ناشی از موهای زیرپوستی هستند، نه فولیکول‌های عفونی. این بیماری عمدتا در افرادی با موهای مجعد که موهای خود را با تیغ می‌تراشند، ایجاد می‌شود. موهای زیرپوستی بیشتر روی صورت و گردن دیده می‌شود. افرادی که از وکس بیکینی استفاده می‌کنند ممکن است در ناحیه کشاله ران نیز دچار این مشکل شوند.

فولیکولیت پیتیروسپوروم (Pityrosporum)

 این عارضه با بثورات خارش دار و برآمدگی‌های پر از چرک همراه است که اغلب در پشت و قفسه سینه ایجاد می‌شود. عفونت قارچی علت بروز این عارضه است.

فولیکولیت ائوزینوفیلیک (Eosinophilic)

این عارضه باعث خارش شدید و تکه‌های برآمدگی‌ها و جوش‌هایی روی پوست می‌شود که در نزدیکی فولیکول‌های موی صورت و قسمت فوقانی بدن ایجاد می‌شوند. عمدتاً افراد مبتلا به HIV/AIDS را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت این وضعیت به‌طور کامل شناخته نشده است.

جوش کاربونکل (carbuncles)

 این عارضه زمانی اتفاق می‌افتند که فولیکول‌های مو عمیقا با باکتری استاف عفونی می‌شوند. جوش به‌طور ناگهانی به صورت یک برآمدگی ملتهب دردناک ظاهر می‌شود. کاربونکل نوعی جوش است.

فولیکولیت بیشتر در چه بخش‌هایی از بدن ایجاد می‌شود؟

این عارضه ممکن است در هر نقطه از بدن که مو رویش می‌کند، ایجاد شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین محل‌های ایجاد فولیکولیت آشنا شوید.

• فولیکولیت در ناحیه تناسلی
• فولیکولیت موی سر
• فولیکولیت صورت
• فولیکولیت زیر بغل
• فولیکولیت کشاله ران

علائم فولیکولیت

فولیکولیت ممکن است موجب خارش و درد شود. عفونت می‌تواند گسترش یابد و به زخم‌های پوسته‌ای تبدیل شود. در صورتی که فولیکولیت خفیف باشد، معمولا بدون ایجاد اسکار در چند روز با مراقبت‌های خانگی بهبود پیدا می‌کند. عفونت‌های جدی‌تر یا مکرر ممکن است نیاز به دارو داشته باشند. در صورت عدم درمان، عفونت‌های شدید می‌توانند باعث ریزش مو و زخم دائمی شوند. در ادامه می‌توانید با علائم و نشانه‌های فولیکولیت آشنا شوید.

• برجستگی‌های کوچک یا جوش‌های اطراف فولیکول‌های مو
• تاول‌های پر از چرک که باز می‌شوند و پوسته‌پوسته می‌شوند
• خارش
• سوزش پوست
• دردناک و حساس شدن پوست
• ملتهب شدت پوست

علل فولیکولیت

فولیکولیت اغلب زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول‌های مو به باکتری، معمولاً استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) آلوده می‌شوند. همچنین ممکن است توسط ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، داروها یا آسیب‌های فیزیکی ایجاد شود. گاهی اوقات نیز علت بروز این مشکل مشخص نیست.

درمان فولیکولیت

درمان‌های فولیکولیت با توجه به نوع و شدت بیماری متفاوت است، معمولا این عارضه با مراقبت‌های خانگی پس از چند روز برطرف می‌شود. اگر چند هفته است که محصولات بدون نسخه را امتحان کرده‌اید و کمکی نکرده‌اند، از یک پزشک متخصص در مورد داروهای قوی‌تر با نسخه کمک بگیرید. در ادامه می‌توانید با روش‌های درمان این عارضه آشنا شوید.

استفاده از لوسیون، ژل یا قرص برای کنترل عفونت باکتریایی

بهترین درمان فولیکولیت برای عفونت خفیف ناشی از باکتری، استفاده از یک لوسیون یا ژل آنتی‌بیوتیک است. قرص‌های ضد عفونت (آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی) به‌طورمعمول برای فولیکولیت استفاده نمی‌شوند، اما ممکن است برای عفونت شدید یا مکرر به آن‌ها نیاز داشته باشید.

کرم، شامپو یا قرص برای مبارزه با عفونت‌های قارچی. ضد قارچ‌ها برای عفونت‌های ناشی از مخمر به جای باکتری هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان این نوع فولیکولیت مفید نیستند.

کرم یا قرص برای آرام کردن التهاب

 اگر فولیکولیت ائوزینوفیلیک خفیف دارید، پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که یک کرم استروئیدی را برای کاهش خارش امتحان کنید. اگر HIV/AIDS دارید، ممکن است پس از درمان ضد رتروویروسی، علائم فولیکولیت ائوزینوفیلیک خود را بهبود ببخشید.

جراحی

اگر جوش یا کاربونکل بزرگ دارید، پزشک ممکن است یک برش کوچک در آن ایجاد کند تا چرک را تخلیه کند. این کار ممکن است درد را تسکین دهد، بهبودی را تسریع کند و خطر ایجاد جای زخم را کاهش دهد. سپس پزشک ممکن است ناحیه مورد نظر را با گاز استریل بپوشاند تا هر گونه چرک نشتی را جذب کند.

لیزر موهای زائد

ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است لیزر موهای زائد را به عنوان گزینه‌ای برای فولیکولیت کاذب یا موهای زیرپوستی پیشنهاد کند، به خصوص زمانی که سایر درمان‌ها علائم شما را بهبود نداده باشند. این درمان اغلب نیازمند مراجعه‌های متعدد به مطب ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی است.

روش‌های خانگی درمان فولیکولیت

موارد خفیف فولیکولیت اغلب با مراقبت‌های خانگی بهبود می‌یابند. کمک گرفتن از نکات زیر ممکن است به تسکین ناراحتی، تسریع بهبود و جلوگیری از گسترش عفونت کمک کند:

یک دستمال گرم و مرطوب روی محل آسیب‌دیده بمالید

 این کار را چند بار در روز انجام دهید تا ناراحتی را از بین ببرید و در صورت نیاز به تخلیه آن ناحیه کمک کنید. می‌توانید حوله را با محلول سرکه‌ای که از 1 قاشق غذاخوری (17 گرم) سرکه سفید در 1 پیمانه (473 میلی‌لیتر) آب تهیه شده، مرطوب کنید.

از یک ژل آنتی‌بیوتیک بدون نسخه استفاده کنید

 یکی از بسیاری از لوسیون‌ها، ژل‌ها و شوینده‌های ضد عفونت را که بدون نسخه در فروشگاه‌ها موجود است، امتحان کنید.

از یک لوسیون یا کرم تسکین‌دهنده استفاده کنید

 سعی کنید خارش پوست را با یک لوسیون تسکین‌دهنده یا یک کرم هیدروکورتیزون بدون نسخه تسکین دهید.

پوست آسیب‌دیده را تمیز کنید

 حداقل دو بار در روز پوست آلوده را به آرامی با یک صابون یا پاک‌کننده ضد باکتری مانند بنزوئیل پراکسید بشویید. هر بار از یک حوله تمیز برای خشک کردن ناحیه مورد نظر استفاده کنید وحوله خود را به‌هیچ‌عنوان با دیگران به اشتراک نگذارید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فولیکولیت شما گسترده است یا علائم پس از یک یا دو هفته از مراقبت‌های خانگی از بین نمی‌روند، با یک پزشک متخصص پوست در مورد درمان این مشکل مشورت کنید. ممکن است پزشک برای کمک به کنترل این بیماری از یک آنتی‌بیوتیک قوی یا داروهای ضد قارچ استفاده کند.

اگر علائم عفونت در حال گسترش را تجربه کردید، فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. در صورتی که علائمی مثل افزایش ناگهانی قرمزی در محل فولیکولیت، درد زیاد، تب، لرز و احساس بی‌حالی را تجربه می‌کنید، بهتر است فورا از یک متخصص پوست و مو کمک بگیرید. همچنین میتوانید با مشاوره تلفنی دکتر پوست و مو نیز مشورت کنید.

تشخیص فولیکولیت

پزشک معمولا می‌تواند با نگاه کردن به پوست و پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما تشخیص دهد که آیا فولیکولیت دارید یا خیر. اگر درمان‌های اولیه عفونت شما را از بین نبرد، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را انجام دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خراش دادن پوست برای جستجوی مخمر در زیر میکروسکوپ
• برداشتن نمونه از فولیکولیت برای کشت و تعیین علت عفونت
• انجام بیوپسی پوست برای رد سایر مشکلات پوستی

عوارض فولیکولیت

ابتلا به فولیکولیت عوارضی دارد که در ادامه می‌توانید با مهم‌ترین آن‌ها آشنا شوید.

• عفونت مکرر یا در حال گسترش
• باقی ماندن جای زخم دائمی روی پوست
• لکه‌های پوستی که تیره‌تر (هیپرپیگمانتاسیون) یا روشن‌تر (هیپوپیگمانتاسیون) که معمولاً موقتی هستند.
• تخریب فولیکول‌های مو و ریزش دائمی مو

عوامل خطر فولیکولیت

هر کسی ممکن است به فولیکولیت مبتلا شود. عوامل خاصی خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند، در ادامه به شما می‌گوییم که عوامل خطر فولیکولیت چیست؟

• پوشیدن مرتب لباس‌هایی که گرما و عرق را به دام می‌اندازند، مانند دستکش لاستیکی یا چکمه‌های بلند
• غوطه‌ور شدن در وان آب گرم یا استخر عمومی که به خوبی نگهداری نمی‌شود
• آسیب به فولیکول‌های مو از طریق تراشیدن، اپیلاسیون، پوشیدن لباس‌های تنگ
• استفاده از برخی داروها مانند کرم‌های کورتیکواستروئیدی، پردنیزون، درمان طولانی مدت آنتی‌بیوتیکی برای آکنه و برخی داروهای شیمی‌درمانی
• داشتن درماتیت یا تعریق بیش از حد (هیپرهیدروزیس)
• ابتلا به دیابت، HIV/AIDS یا شرایط دیگری که مقاومت شما را در برابر عفونت‌ها کاهش می‌دهد

پیشگیری از فولیکولیت

برای پیشگیری از فولیکولیت مو می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید.

• پوست خود را به‌طور منظم بشویید. هر بار از یک حوله و حوله تمیز استفاده کنید و حوله یا حوله خود را به اشتراک نگذارید.
• به‌طور منظم لباس‌ها را بشویید. از آب گرم و صابون برای شستن حوله‌ها و لباس‌ها استفاده کنید.
• از اصطکاک یا فشار روی پوست خود اجتناب کنید. از پوست مستعد فولیکولیت در برابر اصطکاک ناشی از کوله‌پشتی، کلاه ایمنی و لباس‌های تنگ محافظت کنید.
• دستکش‌های لاستیکی خود را بین استفاده خشک کنید. اگر به‌طور مرتب دستکش لاستیکی می‌پوشید، پس از هر بار استفاده آن‌ها را از داخل بچرخانید، با صابون بشویید، بشویید و خوب خشک کنید.
• در صورت امکان از اصلاح خودداری کنید. برای افراد مبتلا به فولیکولیت صورت، در صورتی که نیازی به تراشیدن صورت ندارید، گذاشتن ریش می‌تواند گزینه خوبی باشد.
• با احتیاط اصلاح کنید و قبل از اصلاح مقدار مناسبی از لوسیون اصلاح بمالید.

سوالات متداول