پوست، پس از ورود یک آسیب مانند زخم و جراحت و یا جوش‌های عمیق تلاش می‌کند آن زخم و آسیب را برطرف کند. اسکار یا بافت اسکار، قسمتی از یک بافت فیبری است که بعد ورود آسیب به پوست، جایگزین پوست سالم و طبیعی می‌شود، یعنی اسکارها در اثر تلاش برای بازگرداندن پوست به حالت طبیعی خود و بهبود زخم‌ها ایجاد می‌شوند. اسکارها با یکدیگر متفاوت هستند و این تفاوت به دلیل نحوه ایجاد آن اسکار است. مثلا اسکار ناشی از سوختگی با اسکار ناشی از زخم و شدت و ضعف زخم ایجاد شده و یا جای جوش و حتی ناحیه آسیب دیده در نوع اسکار متفاوت است.
انواع اسکار پوست
همان‌طور که گفته شد اسکارهای ایجاد شده بر سطح پوست انواع متفاوتی دارد و به‌طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
اسکارهای برجسته (هیپرتروفیک)
اسکارهای برجسته پس از ترمیم زخم، یک حالت برجسته از خود باقی میگذارند به این صورت که با کشیدن دست بر سطح پوست، قسمت برجستگی اسکار به راحتی احساس می‌شود. این اسکارها گاه با گذشت زمان کوچک‌تر می‌شوند.
اسکارهای فرورفته (آتروفیک)
این اسکارها معمولا در اثر ابتلا به آبله و جوش‌های بسیار عمیق و چرکی و با دستکاری این جوش‌ها ایجاد می‌شوند. اسکارهای فرورفته بیشتر بر سطح پوست صورت دیده می‌شوند و شکل ظاهری آن‌ها به صورت گودال‌های فرورفته و گرد است.
اسکارهای کلوئید
این اسکارها نیز مانند اسکارهای هیپرتروفیک، برجسته هستند اما تفاوت آن‌ها با اسکارهای هیپرتروفیک در این است که اسکار کلوئید فقط در محل زخم باقی نمی‌ماند، این اسکار رشد کرده و توانایی گسترش در دیگر نقاط پوست را دارد.
به‌غیر از این سه نوع اسکاری که در افراد بیشتر دیده می‌شود، اسکارهایی چون اسکار صاف، که در ابتدا برآمده و سپس هم سطح پوست شده و رنگ آن معمولا تیرهتر یا روشن‌تر از سطح پوست است، اسکار انقباض، که معمولا در اثر سوختگی ایجاد می‌شود و ترک پوستی که در اثر کشیدگی پوست بهوجود می‌آید نیز وجود دارد.
علت ایجاد اسکار پوستی
علت ایجاد اسکارها بر روی پوست آسیب‌هایی است که بر سطح پوست وارد می‌شود. همان‌طور که پیشتر به آن اشاره کردیم وقتی که پوست در معرض آسیب‌هایی چون سوختگی، زخم، جوش‌های کنده شده و یا هر آسیب دیگری قرار می‌گیرد، تلاش می‌کند تا آسیب وارد شده را بهبود ببخشد. در پی این تلاش و بازگشت پوست به حالت اولیه و طبیعی خود اسکارها بهوجود میآیند که این اسکارها با توجه به آسیب وارد شده یک شکل ظاهری دارند، یعنی اگر فردی بر روی پوست خود چند اسکار از عوامل متفاوت ایجاد شده باشد، شکل ظاهری هرکدام از آن‌ها با دیگری متفاوت است.
روش درمان اسکار جای زخم
درمان اسکارهای پوستی باتوجه به نوع اسکار، علت ایجاد آن، مدت زمانی که از ایجاد اسکار گذشته و هم‌چنین سن فردی که دچار اسکار شده است، متفاوت است. اسکارهایی که ناشی از یک زخم است معمولا به‌طور کامل از بین نمی‌روند اما در طی درمان کوچک‌تر و کمرنگتر می‌شوند. درمان اسکارهای جای جوش و آبله نیز روش‌هایی دارد.
لیزرتراپی
لیزر از دسته درمان‌هایی است که برای ازبین بردن جای زخم استفاده می‌شود. لیزر دارای پرتوهایی است که سبب یک‌دست شدن سطح پوست و افزایش میزان کلاژن سازی پوست برای درمان قسمت آسیب دیده می‌شود.
تزریق
تزریق مادهای به‌نام کورتیکواستروئید بر اسکار ایجاد شده، باعث می‌شود اسکار کوچک‌تر و سطح صاف‌تری پیدا کند. مواد دیگری نیز برای تزریق و درمان اسکار وجود دارد که طبق نظر پزشک تزریق می‌شود.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از روش‌هایی است که برای درمان اسکارهای برجسته استفاده شده و سبب کاهش برجستگی‌ها و التهابات پوستی می‌شود.
کرمهای موضعی
گاه برای کاهش اسکارهای جای زخم که شدت فراوانی ندارند، کرمهای موضعی و لایه بردار تجویز می‌شود.
جراحی
یکی از روشهای برداشتن اسکار جای زخم، به ویژه زخم‌های گسترده، روش جراحی است. در این روش تهاجمی، پزشک شیوه هایی جهت کم‌تر دیده شدن اسکار به‌کار میبرد.
درم ابریژن
در این روش لایه فوقانی پوست به همراه قسمتی از لایه میانی به‌وسیله دستگاه مخصوص تراشیده شده و سبب بازسازی و کلاژن‌سازی دوباره پوست توسط سلول‌ها می‌شود.
راه‌های درمان اسکارهای جای جوش و آبله
درمان اسکار جای جوش و آبله با توجه به میزان شدت و ضعف آن متفاوت است. درمان‌هایی که برای این اسکار انجام می‌شود روشهای زیر است:
میکرونیدلینگ
در انجام میکرونیدلینگ سوزنهای ریزی وارد پوست می‌شوند که قدرت کلاژن سازی پوست را بالا برده و سبب افزایش گردش خون، بالابردن حالت ارتجاعی پوست و در نهایت درمان جای جوش می‌شود.
تزریق ژل
تزریق ژل یکی از راه‌های پر طرفدار در درمان اسکار جای جوش است زیرا نتیجه آن بلافاصله پس از تزریق قابل مشاهده است. تاثیر این ژلها با توجه به نوع ژل، گاه موقتی و گاه دائمی است.
راه‌های پیشگیری از اسکار پوست
پیشگیری از اسکار پوستی بر اساس این مسئله که زخم و یا جوش بر سطح پوست وجود داشته باشد، متفاوت است. روش پیشگیری از اسکار جای زخم شامل مواردی چون تمیز نگه داشتن زخم، به حرکت درنیاوردن قسمت آسیب دیده، مرطوب نگه داشتن و پوشاندن آن ناحیه، عدم استفاده از پمادهای حساسیت‌زا و دست نزدن به زخم است.
-