حق تقدم سهام در بورس یکی از مفاهیم و اصطلاحات مهمی است که اکثر فعالان بازار سرمایه، بارها به گوش شان خورده است اما نمیدانند که چیست و چه کاربردی دارد. حق تقدم نیز همانند صدها واژه و مفهوم موجود در بازار سرمایه کمی ناشناخته است. بارها در مقاله ها گفتیم که یکی از اصلی ترین راه های رسیدن به موفقیت در هر عرصه و بازاری، شناخت و آگاهی دقیق نسبت به مفاهیم و اصطلاحات مهم آن است. در این مقاله سعی داریم تا حدودی حق تقدم سهام را بشناسیم و درمورد آن اطلاعات بیشتری کسب کنیم.

پس با ما همراه باشید.

حق تقدم سهام چیست؟

اگر شرکتی از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، افزایش داشته باشد، به نسبت درصد افزایش سرمایه، تعداد سهام آن شرکت نیز افزایش پیدا می کند. همچنین در چنین مواقعی، قوانینی برای حفظ منافع سهامداران شرکت در بورس وجود دارد که خدای ناکرده حق و حقوق سهامداران ضایع نشود. براساس یکی از قوانین موجود در اساس‌نامه قانون تجارت، در صورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند که به این اولویت در خرید سهام، حق تقدم سهام گفته می شود.

برای مثال فرض کنید که شرکتی به میزان 50 درصد افزایش سرمایه داده است که به همان نسبت سهام شرکت نیز افزایش پیدا می کند. حال فرض کنید دارایی شما از سهام این شرکت 1000 سهم است. در صورتی که بعد از افزایش سرمایه، تعداد سهام شما تغییری نکند، میزان مالکیت شما نسبت به قبل کاهش پیدا کرده است.

پس برای ثابت ماندن مالکیت سهامداران در شرکت، این حق به سهامداران داده می شود که نسبت به درصد افزایش سرمایه، حق تقدم در خرید سهام جدید منتشر شده داشته باشند. پس در حالت کلی به نسبت درصد افزایش سرمایه به میزان دارایی شما از این شرکت، حق تقدم خرید سهام شرکت به شما تعلق می گیرد. مثلا در این حالت 50 درصد از 1000 سهم دارایی شما از این شرکت، 500 سهم است که این بدین معناست که 500 سهم حق تقدم خرید سهام به شما تعلق میگیرد.

روند انجام حق تقدم چگونه است؟

شایان ذکر است، برای مثالی که در پاراگراف قبل آورده شد، باید گفت که این حالت فقط در صورتی که افزایش سرمایه از محل آورده نقدی باشد، اتفاق می افتد؛ یعنی شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند. سپس بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت در مجمع عمومی فوق‌العاده تصویب شد، یک فرم برای سهامداران شرکت ارسال میشود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود.

اگر شما تمایل داشته باشید که درصد مالکیت خود در شرکت را حفظ کنید و در افزایش سرمایه شرکت کنید، باید این فرم را طی مهلتی که شرکت مقرر کرده است پر کرده و برای شرکت ارسال کنید. در صورتی که این کار را انجام ندهید، از نظر شرکت شما تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارید. زمانی که شما فرم های لازم جهت شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت هم برای شرکت آورده نقدی داشته باشید؛ یعنی باید به ازای هر گواهی ای که دارید، مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت کنید.

ارزش اسمی سهام چیست؟

همانطور که گفته شد، زمانی که شما فرم های لازم جهت شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت هم برای شرکت آورده نقدی داشته باشید؛ یعنی باید به ازای هر گواهی ای که دارید، مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت کنید. ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر 1000 ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی ای که دارید و به ازای هر 1000 ریالی که پرداخت کنید، 1 عدد سهم به شما تعلق می گیرد. در صورتی که در مهلت مقرر این 1000 ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت توسط سازمان بورس به ثبت برسد، حق تقدم های شما هم به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی میشود. این پروسه معمولا بین 3 تا 6 ماه زمان می برد.

 

چگونه میتوانیم حق تقدم سهام را بفروشیم؟

در پاراگراف قبل گفته شد، سهامدارانی که قصد شرکت در افزایش سرمایه شرکت را دارند، باید فرم های لازم جهت شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده و به همان نسبت هم برای شرکت آورده نقدی داشته باشند؛ یعنی باید به ازای هر گواهی ای که دارند، مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را نیز پرداخت کنند؛ اما، ممکن است بعضی از سهامداران شرکت تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه نداشته باشند.

حال باید امکانی برای عدم شرکت آنها در افزایش سرمایه نیز در نظر گرفته شود. به همین دلیل بعد از برگزاری مجمع شرکت، یک نماد حق تقدم هم در بازار برای آن شرکت تعریف می شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد حق تقدم های خود را به فروش برسانند. لازم به ذکر است که نماد حق تقدم هر شرکت، کاملا مشابه نماد اصلی شرکت است، با این تفاوت که به انتهای نماد حق تقدم هر شرکت، حرف “ح” اضافه میشود. مثلا نماد حق تقدم برای شرکت فولاد مبارکه اصفهان با نماد فولاد، “فولادح” میباشد.

همچنین برای مثال اگر 1000 سهم از نماد فولاد و 500 سهم حق تقدم فولاد بعد از افزایش سرمایه داشته باشید، می توانید مثل سهام عادی، حق تقدم خود را از طریق کارگزاری و یا از طریق سامانه آنلاین به فروش برسانید. لازم به ذکر است که معمولا قیمت حق تقدم سهام، به اندازه همان مبلغ ارزش اسمی، 1000 ریال از قیمت سهم عادی کمتر است؛ البته این اختلاف می تواند به دلایل متعددی کمتر یا بیشتر از این عدد هم باشد.

دامنه نوسان در نمادهای حق تقدم چگونه است؟

دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق تقدم شرکت ها، 2 برابر دامنه نوسان نماد اصلی شرکت است؛ یعنی اگر دامنه نوسان نماد اصلی شرکت، 5 درصد باشد، نماد حق تقدم شرکت در طول روز می تواند تا 10 درصد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. نماد حق تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابل خرید و فروش است، نه برای همیشه. طبق قانون بورس این بازه زمانی نباید کمتر از 60 روز باشد. طی این بازه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند، حق خود را می فروشند. همچنین افرادی که در بازه برگزاری مجمع جزء سهامداران شرکت نبودند هم می توانند این حق تقدم ها را در سامانه خرید و فروش آنلاین، خریداری کنند.

حق تقدم استفاده نشده چیست؟

ممکن است فردی فرم شرکت در افزایش سرمایه شرکت را تکمیل نکند و همچنین حق تقدم خودش را نیز در مهلت معین شده به فروش نرساند؛ در این حالت اصطلاحا به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده گفته می شود. در این حالت، شرکت حق تقدم های استفاده نشده را از طریق آگهی و به روش حراج به فروش می رساند. سپس کارمزدهای فروش از مبلغ مربوطه کسر شده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند. هر فردی که در زمان برگزاری مجمع شرکت سهامدار باشد، مشمول تصمیمات مجمع از قبیل افزایش سرمایه،
حق تقدم و … می شود.

نتیجه گیری

خب دوستان در این مقاله سعی شد تا درمورد یکی از اصطلاحات مهم بازار سرمایه بیشتر اطلاعات کسب کنیم و بدانیم که حق تقدم چیست و چگونه اتفاق می افتد. همچنین دانستیم که چگونه سهام حق تقدم را به سهم عادی تبدیل کنیم و یا چگونه سهام حق تقدم را به فروش برسانیم. همچنان تاکید ما بر آموختن تکنیک ها و اصطلاحات و مفاهیم در بازار سرمایه است که در این صورت میتوانید برنده این بازار باشید. همواره موفق و پر سود باشید.