اصطلاحات بورس و مفاهیم کاربردی بورس که روزانه مورد استفاده قرار میگیرد جزو موارد بسیار کاربوردی است. که، باید با انها آشنا شوید. در این زمینه ۴۵ مفهوم بورسی را برای شما شرح می‌دهیم.

 

اصطلاحات بورس و مفاهیم کاربوردی

این مفاهیم برای این ارزشمند هستند و بسیاری از صحبت‌ها، بر اساس این مفاهیم می باشد. یعنی، برای انجام معاملات نیاز دارید از این مفاهیم به طور پیوسته استفاده کنین. در نتیجه، همواره باید تسلط کافی بر مساعل اشته باشید و از انها بهر بگیرید.

بازار اولیه و ثانویه بورس

بازار اولیه به معاملات گفته می شود که برای اولین بار سهامش مورد معامله قرار میگیرد. بنابراین به بازاری می گویند که در ان اوراق بهادار برای اولین بار مورد معامله قرار میگیرد. بازار اولیه برای ایجاد سرمایه برای صاحبان شرکت هاست. به این معنی که شرکت‌ها برای جذب سرمایه سهام خود را به فروش می گذارند. فروش سهام اولیه به صورت پذیره نویسی و توسط بانک نماینده شرکت و دیگر موسسات صورت می گیرد.

بازار ثانویه نیز یکی از اصطلاحات بورس می باشد که، به معاملت اوراق باهادار مورد معامله اولیه گفته می‌شود. نماد بازار ثانویه در کشور ما بورس است. در بازار ثانویه سهام شرکت ها به فروش می رسد.

قیمت اسمی سهام

قیمت اسمی همان قیمت اولیه سهام است که در بازار تهران ۱۰۰ تومن است. این به معنای قیمت اولیه سهم هر شرکت در روز اول می باشد. برای بدست اوردن ارزش مالی هر سهم عدد ۱۰۰ را در تعداد سهم هر شرکت ضرب می کنند. البته برای بدست اوردن تعداد هر سهم نیز می توانید ارزش هر شرکت را تقسیم بر عدد ۱۰۰ کنید.

پرتفو (Portfolio) یا پرتفوی

به سبدی از سهم شرکت‌ها برای کاهش ریسک سرمایه گذاری گفته می شود. خرید چند سهم متفاوت ریسک معاملات بورسی را کاهش می دهد. به طور مثال اگر ارز رشد قیمت داشته باشد، شرکت‌های صادرات کننده رشد می کنند و شرکت‌های وارد کنند افت قیمت سهم خواهند داشت. با داشتن هردوسهم می توانید از ضرر مالی جلوگیری کنید.

کد معاملاتی یا کد بورسی

کد بورسی یا کد معاملاتی عبارتند از، کد ثابت برای انجام معملات بورسی. برای انجاممعاملات دریافت کد بورسی الزامی است. هدف سازمان بورس از کد معاملاتی، سهولت در انجام معاملات بورسی می باشد. به طور کلی در سازمان بورس شما با کد بورسی شناسایی می شوید.

 شرکت کارگزاری (Stock Brokerage Firm)

شرکت‌های کارگذاری، بنگاه‌های معملاتی هستند که کار خرید و فروش سهام را انجام می دهند. این شرکت‌ها نقش وکیل تام‌الاختیار خریدار و فروشنده را بازی می کنند. به عبارت دیگر، شرکت‌های کارگذاری نقش واسط بین سازمان بورس و سرمایه گذاران را برعهده دارند.

کارگزاری‌ها بنگاه‌های معاملاتی هستند، که خرید و فروش سهام از طریق آنها صورت می گیرد. در این خرید و فروش آنها وکیل تام‌الاختیار فروشنده و خریدار هستند. کارگذاران با انجام آزمون بورس و طبق شرایط خاص انتخاب میشوند. عملکرد شرکت‌های کارگذاری بر اساس قوانین سازمان بورس می باشد. از دیگر خدمات این شرکتها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صندوق سرمایه گذاری
• سبدگردانی
• مشاوره خرید و فروش
• آموزش برای سرمایه گذاران

حدود ۱۷۰ شرکت کارگذاری وجود دارد که می توانید به دلخواه از آنها استفاده کنید.

نماد شرکت‌های بورسی

نماد شرکت‌های بورسی، کد اختصاری می باشد که برای شناسایی انها در بورس مورد استفاده قرار میگیرد. به طور معمول، شامل حرف اول گروه صنعتی +بخشی از نام شرکت می‌باشد. البته نام برخی شرکت‌ها از این قاعده پیروی نمی کند.

دیگر اصطلاح بورس، سال مالی

منظور از سال مالی، شروع فعالیت مالی تا پایان یک سال فعالیت مالی است. سال مالی منطبق بر سال شمسی می باشد. علت استفاده از سال مالی، براورد سود و زیان سهام شرکت‌ها، و همچنین اراعه چشم انداز اینده از وضعیا سهام است.

شاخص بازار بورس

شاخص بازار بورس، به اعدادی که نشان دهنده ی وضعیت بازار طی دوره‌های قبل و جاری میباشد، گفته می شود. شاخص بازار بورس دارای انواع مختلف است که عبارتند از:

شاخص کل بورس : بازدهی کل بازار را نشان می دهد به همراه تغیرات مثبت و منفی. رشد و نزول قیمت تمامی سهام موجود در بورس، خود را در شاخص کل به صورت رشد و نزول نشان می دهد.
شاخص مالی : روند بازدهی شرکت‌های سرمایه گذاری در بازار بورس می باشد.
شاخص صنعتی : روند بازدهی شرکت‌های غیرسرمایه گذاری می باشد. یعنی شاخص کل منهای شاخص مالی.
شاخص 50 شرکت فعالتر : معرفی فصلی ۵۰ شرکت فعا و برتر در زمینه ی سودهی می باشد.
شاخص بازده نقدی‌ : بازدهی شرکتها به از نظر بازده سود خالص می باشد.
شاخص بازده نقدی و قیمت : بازدهی شرکت‌ها به از نظر بازده سود خالص و قیمت میباشد.

سود پیشبینی شده در بازار بورس (EPS)

میزان سود به دست امده هر شرکت به ازای هر سهم بصورت پیشبینی شده میباشد.

در ابتدای سال مالی و با نظر هیئت مدیره هر شرکت، سود تخمینی اعلام میگردد که تاثیر مستقیم بر روی قیمت هر سهم دارد. برای فهمین میزان سود پیشبینی شده میتوانید، سود خالص هر شرکت را بر تعداد سهم تقسیم کنید تا سود بدست بیاید. سود خالص می شود کل سود منهای مالیات.

تعدیل سود

تعدیل سود عبارتند از تغیرات سود پیشبینی شده در طی یک سال مالی. این کار برای نزدیک کردن سود پیشبینی شده به رقم واقعی سود بعداز شروع سال مالی است که توسط هیئت مدیره انجام می شود. تعدیل سود می تواند به دو روش مثبت و منفی انجام شود. تعدیل مثبت برای افزایش سود و منفی برای کاهش سود پیشبینی شده.

بسته شدن نماد معاملاتی

بسته شدن نماد معاملاتی برای انجام هرگونه تغیر در اصول اساسی شرکت می باشد مانند:

• تغییر محل
• تعدیل EPS
• افزایش سرمایه
• تعیین اعضای جدید هیئت مدیره
• هرگونه تغییر دیگری

در نتیجه معاملات بر روی سهام شرکت تا زمان تعیین شدن این موارد کاملا تعطیل خواهد بود و نامد شرکت در تابلوهای بورسی متوقف شده نشان داده می شود. بعد از تغیرات شرکت قیمت جدید برای هر سهم تعیین خواهد کرد و نماد شرکت به بازگشایی تغییر می کند.

مجمع سالیانه

به گردهمایی اعضای هیئت مدیره شرکت ها و سهامداران گفته می شود. این کار ۴ ماه بعد از سال مالی انجام می شود. در این گردهمایی وضعیت عملکرد شرکتها و تعیین سود مورد برسی قرار میگیرد. در این مجمع هیئت مدیره گزارشات سالیانه را به سهامداران اراعه می دهد و موظف است مواردی همچون تاریخ برگزاری مجمع، افزایش سود، افزایش سرمایه و غیره را در روزنامه رسمی چاپ کند.

سود تقسیمی در بورس (DPS)

یکی دیگر از اصطلاحات بورس و مفاهیم بورس سود تقسیمی، میزان سود بر اساس هر سهم پس از کسر مالیات می باشد. این سود از طریق شرکت به سهامداران داده می شود.

در اغلب موارد dsp از کوچکتر بوده و اختلاف انها به صورت اندوخه در اختیار شرکت قرار میگیرد. در موارد اندک این نسبت برعکس است و دلیل ان اضافه شدن اندوخته های قبلی به سهم سود سرماگذاران می باشد.

میزان اندوخته هر دوره ۵ درصد است و زمانی که به ۱۰ درصد سرمایه شرکت برسد از لحاظ قانونی دیگر اندوخته صورت نمیگیرد. از انجایی که شرکت‌ها پیوسته در حال توسعه هستند معمولا اندوخته به حداکثر میزان ۱۰ درصد نمی رسد.

مجمع فوق العاده در بورس

به گردهمایی اعضای هیئت مدیره و سهامداران برای تغیرات اساسی در اساسنامه شرکت گفته می شود. این کار در مواردی همچون تصمیم گیری برای تعیین اعضای هیئت مدیره و افزایش سرمایه و …. صورت میگیرد که سهامداران و هیئت مدیره در ان شرکت می کنند. بطور کلی به تمامی مجمع‌ها بجز مجمع سالیانه(مجمع معمولی) مجمع فوق‌العاده می گویند.

افزایش سرمایه از اصطلاحات بورس

معمولا شرکت ها برای افزایش منابع برای طرح های جدید نیاز به افزایش سرمایه پیدا می کنند و در همین راستا ابتدا مستندات خود را آماده کدره و در اختیار سرمایه گذاران قرار می دهند.

روش‌های افزایش سرمایه

• از محل سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه در قالب سهام جایزه
• از محل آورده نقدی و مطالبات در قالب حق تقدم
• به وسیله محل صرف سهام

در روش اول از اندوخته استفاده می شود و نیازی به پرداخت هزینه از طرف سهامداران نیست. در روش دوم ۱۰۰ تومن به ازای هر سهم پرداخت می شود در غالب حق تقدم و در اختیار سهامداران قرار داده می شود. روش سوم با پذیره نویسی جدید و سهم جدید و فروش ان افزایش سرمایه صورت میگیرد.

دامنه نوسانات قیمت هر سهم

برای جلوگیری از بوجود امدن هرج و مرج و حباب در قیمت سهام بورس، حداکثر قیمت نوسانات در بازار بورس ۵٪ اعلام گردیده و قانون گذاری شده است. در این حالت حداکثر افزایش قیمت هر سهم با توجه به پایان روز قبل ۵ درصد می باشد.

سهام شرکتهایی که در بازار معاملات توافقی پایه فرابورس عرضه می شوند، دارای محدودیت نوسان قیمتی نیستند. در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران راجع به سهام این شرکت‌ها اینگونه توضیح داده شده است: «سهام این شرکتها جزء سهام شرکت‌های پذیرفته شده در فرابورس ایران نبوده و صرفا معاملات آن بر اساس مفاد بند ب ماده 99 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران در این بازار انجام می پذیرد.

همچنین بر اساس تبصره 1 ماده 11 دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در بازار پایه فرابورس ایران، خریدار و فروشنده با علم و آگاهی نسبت به وضعیت مالی شرکت بر اساس اطلاعات منتشره موجود اقدام به خرید و فروش می‌نمایند».

صف خرید و فروش سهام

همواره در بازار بورس رابطه ای بین عرضه (فروشنده) و تقاضا(خریدار)، وجود دارد که در شرایط عادی بازار بین ساعات ۹ تا ۱۲:۳۰، همواره عده ای در حال خرید و عده ای در حال فروش سهام خود هستند. در برخی شرایط ممکن است تعادل بازار بهم ریزد مانند :

۱- ایجاد صف خرید : به علت اخبار مثبت برای یک سهم ممکن است ارزش سهم بالا برود و صاحبان سهام از فروش خود داری می کنند تا قیمت افزایش یابد بنابراین برای خرید آن سهم صف خرید ایجاد می شود.

۲-ایجاد صف فروش : به علت پخش اخبار منفی ممکن است افت قیمت در یک سهم بوجود اید. در این شرایط عرصه سهم افزایش میابد ولی خریداری وجود ندارد. در این شرایط خریداران سهم، از خرید آن خودداری می کنند تا قیمت سهم بیشتر کاهش یابد.

قانون نسبت پی به ای (P/E)

بیان کننده‌ی نسبت قیمت یک سهم به سود پیشبینی شده است. بدین معنی که، سرمایه‌گذاران هر سهم، به ازای دریافت سود یک ریال از هر سهم حاظرند چه مقدار برای خرید ان سهم بپردازند.

نسبت پی به ای ملاکی از دوره برگشت سرمایه است و با سود حداقل ریسک مانند سود بانکی و اوراق مشارکت مقایسه می ‌شود. برای درک بهتر، اگر سود بانکی ۲۰ درصد باشد به این معنی است که، ۵ سال طول میکشد که سودی برابر با سرمایه اولیه بدست بیاید. در این شرایط انتظار میرود نسبت پی به ای برابر با ۵ باشد.

حال اگر سود بانکی کاهش یابد، نسبت پی به ای افزایش میابد، زیرا دوره ی بازگشت سرمایه با سود بانکی افزایش میابد. بمابراین، اگر سود سهام (ESP) شرکتی ۱۰۰ تومن اعلام شود با فرض پی به ای ۵، قیمت هر سهم ۵۰۰ تومن است.

یكی از رایج ترین اشتباهاتی كه سرمایه گذاران مبتدی انجام می دهند خرید سهام صرفا” بر مبنای نسبت پی به ای است. پی به ای بالا ممكن است به معنی بیش نمایی ارزش سهم باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد كه بعدا” به سرعت پایین نیاید.

از طرفی پی به ای پایین لزوما” به این معنی نیست كه ارزش یك شركت كم نمایی شده. بلكه، به معنای آن است كه بازار معتقد است شركت در آینده‌ی نزدیك با مشكل روبرو خواهد شد. عامل مهم تر که باید در خرید سهم مورد توجه قرار بگیرد، روند تغییرات پی به ای و توانایی شرکت برای افزایش سوددهی در طول زمان است.