چنانچه قند خون به ۷۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر از آن برسد فرد دچار افت قند خون می‌شود. آیا می‌دانید برای درمان افت قند خون در مدت زمان کوتاه و سریع چه راه‌حل‌هایی وجود دارد؟
برخی از افراد به دلیل ابتلا به بیماری دیابت تیپ یک و یا شرایط فیزیکی خاص، با افت قند خون مواجه خواهند شد. افت قند خون در این افراد عارضه‌ای به نام هیپوگلیسمی به وجود می‌آورد. با ادامه این شرایط و در صورت عدم درمان افت قند خون، وضعیت هیپوگلیسمی سبب بروز تشنج و از دست دادن هوشیاری فرد می‌شود. بنابراین این عارضه تهدیدکننده جان افراد است. از این رو پزشکان تاکید می‌کنند که درمان سریع افت قند خون بسیار حائز اهمیت است.
پرستاران سپید گستر، قبل از قبول مسئولیت پرستاری در منزل، سابقه بیماری و بیماری های زمینه ای یا مسائلی از قبیل افت قندخون را بررسی می کنند و در صورت هرگونه مشکل شما را راهنمایی می کنند و سعی می کنند در این زمینه تمام مراقبت های پزشکی در منزل را به بهترین نحو انجام دهند.
بالا بردن سریع قند خون
همان طور که گفته شد بالا بردن سریع قند خون در اکثر مواقع با مصرف یک ماده شیرین انجام می شود. اما در شرایطی که فرد قادر به مصرف هیچ ماده شیرینی نباشد و یا در حال بی هوش شدن است، معمولاً پزشکان از روش تزریق گلوکاگون استفاده می کنند. معمولاً پزشک این داروی تزریقی را برای برخی بیماران تجویز می کند تا در صورت بروز مشکل افت شدید قند خون اعضای خانواده او این آمپول را به بیمار تزریق کنند.
درمان افت قند خون
گلوکز منبع اصلی سوخت بدن و مغز است. بنابراین اگر مقدار آن در سطح خون کافی نباشد؛ عملکرد سیستم‌های بدن دچار اختلال می‌شود. از این رو لازم است تا به علائم هشداردهنده کاهش قند خون توجه کنید و به سرعت در جهت درمان افت قند خون اقدام نمایید.
به این منظور در قدم‌های اولیه می‌توانید با خوردن یا نوشیدن یک منبع ساده قند مانند آب قند، شربت یا آب میوه ساده به سرعت قند خون خود را افزایش دهید.
درمان سریع افت قند خون در افراد دیابتی
افت قند خون در افراد دیابتی می تواند موجب بروز مشکلاتی جدی در فرد شود. مصرف برخی داروهایی که افراد دیابتی مصرف می کنند و همچنین شرایطی که بیمار دارد، موجب می شود تا قند خون آن ها به صورت یک باره افت پیدا کند. در این شرایط بهتر است فرد به سرعت بعد از مشاهده علائم افت قند خون یک قرص گلوکز یا آب نبات در دهان بگذارد. از طرف دیگر به یاد داشته باشید که گاهی مصرف اشتباه داروهای مربوط به دیابت و انسولین نیز می تواند چنین مشکلی را برای فرد ایجاد کند. در صورتی که افت قند خون در افراد دیابتی شدید باشد، باید هر چه سریع تر او را نزد پزشک ببرید.
افت قند خون در کرونا
با همه گیر شدن ویروس کرونا یکی دیگر از مشکلاتی که ذهن خیلی از افراد جامعه به خصوص افراد مبتلا به دیابت را درگیر خود کرد، افزایش میزان قند خون در زمان ابتلا به این بیماری است. قبل از هر چیزی باید بدانید که ضعف و بی حالی بخشی از این بیماری محسوب می شود. بنابراین تقویت بدن با غذاهای مقوی و گرسنه نماندن می تواند به شما کمک کند تا راحت تر این دوران را پشت سر بگذارید. اما افرادی که به دیابت مبتلا هستند و درگیر کرونا می شوند، قبل از هر چیزی باید مصرف داروهای خود را ادامه دهند.
سعی کنند در دوران ابتلا به کرونا حتماً داروهای کنترل قند خون را به موقع مصرف کنند. در این دوران ممکن است کم اشتهایی و عدم مصرف غذاهای مقوی زمینه کاهش قند خون این افراد را فراهم کند. به یاد داشته باشید که در این روزها اندازه گیری مقدار قند خون شما بیشتر از هر زمان دیگری اهمیت دارد. بنابراین با کنترل میزان قند خون و همچنین تقویت بدن سعی کنید تا از افت قند خون در دوران کرونا جلوگیری کنید.
قند خون عصبی چیست؟
نوعی دیابت که یک باره و در اثر شوک های عصبی ایجاد می شود و موجب بالا رفتن ناگهانی قند خون و ابتلای فرد به دیابت می شود. در این شرایط افزایش ترشح برخی هورمون ها موجب افزایش فشار خون و بالا رفتن قند می شود. این قند خون معمولاً موقتی اتفاق می افتد و در صورت حذف کردن عامل استرس احتمال درمان آن نیز وجود دارد.
علائم اولیه کاهش و افت قند خون
علائم و نشانه‌های اولیه افت قند خون در ابتدای شروع این بیماری عبارتند از:
- لرزش
- سرگیجه
- تعریق
- گرسنگی
- تند شدن ضربان قلب
- عدم توانایی در تمرکز
- گیجی
- تحریک‌پذیری یا بدخلقی
- اضطراب یا عصبی بودن
- سردرد
علائم و نشانه‌های شبانه
اگر هنگام خواب هیپوگلیسمی دیابتی رخ دهد؛ علائم و نشانه‌هایی که ممکن است شما را بیدار کنند عبارتند از:
- مرطوب شدن ملحفه یا لباس بیمار به دلیل تعریق زیاد
- کابوس
- خستگی، تحریک‌پذیری یا گیجی هنگام بیدار شدن از خواب
علائم و نشانه‌های شدید افت قند
چنانچه درمان افت قند خون به تاخیر بیفتد و فرد در مرحله هیپوگلیسمی باقی بماند؛ علائم و نشانه‌های افت قند خون شدید می‌تواند رخ دهد. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- کلافگی یا تند شدن حرکات بدن
- ناتوانی در خوردن و آشامیدن
- ضعف عضلانی
- مشکل در تکلم
- تاری دید یا دو بینی
- خواب آلودگی
- گیجی
- تشنج
- بیهوشی
- ایست قلبی
دلیل افت قند خون می‌تواند از فردی به فرد دیگر یا از اپیزود به اپیزودی دیگر متفاوت باشد. همچنین برخی از افراد ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشند. بنابراین در صورت ابتلا به دیابت و یا سابقه افت قند خون مهم است که به طور منظم سطح قند خون خود را کنترل کنید و عواملی که ممکن است سبب کاهش قند خون شما شوند را بررسی نمایید.
برخی از عوامل تشدیدکننده افت قند خون عبارتند از:
- امتناع از مصرف و یا به تاخیر انداختن یکی از وعده‌های اصلی یا میان وعده‌ها
- مصرف بیش از حد انسولین و یا مصرف کم کربوهیدرات
- ورزش کردن مداوم
- مصرف الکل
علائم قند خون در کودکان
کودکان نیز همانند بزرگسالان به دیابت نوع 1 و 2 مبتلا می شوند. در بسیاری از مواقع پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب و همچنین عدم داشتن فعالیت بدنی در کودکان موجب بالا رفتن قند و بروز علائم دیابت می شود. در دیابت نوع 1 که معمولاً فرد را از ابتدا درگیر می کند، علائم زیر ظاهر می شود:
- احساس تشنگی شدید
- افزایش حجم ادرار
- کاهش وزن
- زود رنجی
- بوی میوه مانند دهان
- تار شدن دید
- عفونت قارچی در دختر بچه ها
رایج ترین علائم دیابت نوع 2 در کودکان:
- افزایش ادرار به خصوص در شب
- احساس تشنگی شدید
- احساس خستگی زیاد
- کاهش یک باره وزن
- خارش ناحیه تناسلی
- بروز عفونت های قارچی
- عدم درمان سریع زخم ها
- تار شدن بینایی
آزمایش قند خون
آزمایش قند خون برای تمامی افراد به خصوص ابتلا مبتلا به دیابت یک ضرورت محض محسوب می شود. افرادی که قند خون بالا دارند و به دیابت مبتلا هستند، باید با انجام مرتب آزمایش های تشخیصی شرایط قند خون خود را بررسی کنند. این آزمایش معمولاً با بررسی میزان قند در خون فرد سنجش می شود. در این آزمایش فرد باید به صورت ناشتا باشد و یک بار قند خون ناشتا و یک بار دیگر قند خون بعد از مصرف غذا را اندازه بگیرد.
علامت قند خون در آزمایش
بالا بودن مقدار قند خون نسبت به حد نرمال می تواند نشانه قند خون در آزمایش باشد. به طور کلی قند خون افراد سالم و غیر دیابتی به صورت ناشتا از 70 تا 99 میلی گرم در دسی لیتر است. میزان قند خون این افراد قبل از شام و ناهار نیز همین قدر است. دو ساعت بعد از غذا خوردن مقدار قند خون باید زیر 140 باشد. اما در افراد دیابتی قند خون ناشتا و قبل از ناهار و شام از 80 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر است. قند خون این افراد دو ساعت بعد از غذا نیز معمولاً زیر 180 میلی گرم در دسی لیتر است. افرادی که قند خون آن ها بین 110 تا 125 میلی گرم در دسی لیتر است علائم پیش دیابت دارند و از همین رو باید بررسی های لازم را انجام دهند.
دستگاه قند خون
بهترین روش برای کنترل قند خون در افرادی که سابقه افت قند یا دیابت دارند، این است که فرد در صورت بروز مشکل و یا به صورت روزانه مقدار قند خون خود را به وسیله دستگاه قند خون اندازه گیری کند. این کار موجب می شود تا فرد در صورت مشاهده علائم کاهش قند خون هر چه سریع تر برای درمان اقدام کند.
درمان افت قند خون اورژانسی
اگر علائم افت قند خون دارید؛ و به دنبال یک راه حل برای درمان اورژانسی هیپوگلیسمی هستید بهتر است در اقدامات اولیه موارد زیر را انجام دهید:
- 15 تا 20 گرم کربوهیدرات بخورید یا بنوشید. این غذاها باید شیرین و فاقد پروتئین یا چربی باشند تا به راحتی در بدن به قند تبدیل شوند. این موارد ممکن است شامل قرص یا ژل گلوکز، شکلات، خرما، آب میوه، نوشیدنی‌های شیرین معمولی و آب قند و یا شربت باشد.
- 15 دقیقه بعد مجدد سطح قند خون خود را دوباره چک کنید. اگر سطح قند خون هنوز زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر (3.9 میلی مول در لیتر) است؛ 15 تا 20 گرم کربوهیدرات دیگر بخورید و 15 دقیقه بعد مجدد سطح قند خون خود را بررسی کنید. این مراحل را تکرار کنید تا قند خون شما به بالاتر از 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد.
- یک میان وعده یا غذا میل کنید. هنگامی که قند خون شما طبیعی است؛ خوردن یک میان وعده یا وعده غذایی می‌تواند به ثبات آن کمک کرده و ذخایر گلیکوژن بدن را دوباره پر کند.
درمان افت قند خون در خانه
بسیاری از ما به دلایلی ممکن است افت قند خون را تجربه کرده باشیم. در این شرایط آشنا بودن با روش های درمانی و همچنین اقدام به موقع برای بهبودی می تواند به شما کمک کند تا از بروز خطرات ناشی از آن جلوگیری کنید. افت قند خون در واقع نشان دهنده پایین آمدن مقدار قند خون بدن است. در این شرایط قبل از هر چیزی باید یک ماده شیرین به فردی که قند او افتاده بدهید و قند خون او را بررسی کنید. سپس بعد از چند دقیقه قند خون را اندازه بگیرید و در صورتی هنوز بالا نرفته مقدار دیگر ماده شیرین و یا یک غذای شیرین به فرد بدهید تا شرایط او نرمال شود. در ادامه به برخی از روش های درمان خانگی افت قند خون اشاره شده است.
- مصرف غذاهای غنی از پروتئین
- عدم مصرف شکلات و بیسکویت های شیرین در طول روز
- مصرف غذاهایی با فیبر محلول
- مصرف دو عدد سیب در روز
- مصرف ریشه شیرین بیان
- مصرف ریشه قاصدک
- مصرف گوجه فرنگی
- مصرف جعفری تازه
- پیروی از یک رژیم غذایی متعادل
درمان بیماری زمینه‌ای افت قند خون
درمان افت قند خون مکرر به بررسی پزشک نیاز دارد تا بیماری زمینه‌ای شما را شناسایی کرده و آن را درمان کند. بسته به علت اصلی بیماری، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها. اگر دارویی علت اصلی کاهش قند خون شما باشد؛ پزشک احتمالا پیشنهاد می‌کند دارو را تغییر دهید؛ قطع کنید و یا دوز آن را تنظیم کنید.
- غده یا تومور در پانکرانس. معمولا انواع تومور و غده در پانکرانس با برداشتن آن از طریق عمل جراحی درمان می‌شود. در بعضی موارد برداشتن جزئی پانکراس نیز ضروری است.
کاهش قند خون اگرچه در ظاهر یک مشکل ساده و قابل درمان است؛ اما در بسیاری از موارد سبب بروز عوارض جبران نشدنی در افراد می‌شود. از این رو اگر سابقه این عارضه را دارید و یا دچار دیابت هستید؛ حتما به موارد اشاره شده توجه داشته باشید. همچنین توصیه می‌کنیم علائم درمان افت قند خون را با بررسی و چک کردن مداوم، قند خون خود به حداقل برسانید.
عوارض افت قند خون
گاهی اوقات افت قند خون آن قدر شدید است که اگر به موقع جلوی آن را نگیرید، موجب بی هوشی و کاهش سطح هوشیاری فرد می شود. از همین رو مصرف یک آبنبات یا ماده شیرین اولین اقدامی است که باید در این مواقع انجام دهید. در ادامه به برخی از عوارضی که ممکن است با افت قند خون ایجاد شود، اشاره شده است.
- تشنج
- سرگیجه
- نیمه هوشیاری
- از دست دادن کامل هوشیاری
- افزایش خطر زوال عقل در بزرگسالان
- مرگ
قند خون چه موقع خطرناک است؟
شاید افت قند خون در ظاهر اتفاق چندان مهمی نباشد و خیلی از ما آن را تجربه کرده باشیم. اما باید بدانید که برخی اوقات همین مشکل ساده می تواند منجر به اتفاقاتی خطرناک شود. این موضوع به خصوص در افراد دیابتی و افرادی که به افت شدید قند خون مبتلا می شوند، اهمیت زیادی دارد. اگر در زمان افت قند خون علائم زیر را مشاهده کردید، باید هر چه سریع تر با اورژانس تماس بگیرید و از بروز خطرات بعدی جلوگیری کنید.
- عدم بازگشت هوشیاری بعد از مصرف ماده شیرین
- اختلال تمرکز 15 دقیقه بعد از تزریق گلوکاگون
- طولانی شدن علائم افت قند خون
توجه داشته باشید افرادی که زود به زود قند خونشان می افتد و احساس ضعف دارند، ممکن است مشکلاتی جدی داشته باشند و از همین رو لازم است هر چه سریع تر اقدام به درمان کنند. از طرف دیگر یکی از بدترین عوارضی که ممکن است یک فرد دیابتی بعد از افت شدید قند خون تجربه کند، کمای دیابتی است. در این شرایط فرد به حالت بیهوشی می رود و قادر به انجام هیچ حرکتی نخواهد بود. کمای دیابتی یا هیپوگلیسمی معمولاً در اثر بی توجهی به علائم افت شدید قند خون اتفاق می افتد و می تواند حتی موجب مرگ شود.
-