دوران سالمندی دورانی است که فرد بر اثر کهلوت سن، معمولا سلامت، توانایی و نشاط سال‌های گذشته را ندارد. در این دوران، اندام‌ها و اعضای گوناگون بدن به دلیل ده‌ها سال کار و فعالیت مداوم، کم‌کم پیر و پیرتر شده و سلامت اولیه خود را از دست می‌دهند.
طبیعتا سالمندان با هرچه جلوتر رفتن در روند پیری، احتمالا ابتلای بیشتری به بیماری‌های گوناگون دارند؛ و به همین دلیل نیز نیازمند مراقبت‌های جدی‌تر و تخصصی‌تری هستند. شناخت بیماری های دوره سالمندی یا شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان کمک می‌کند تا بهتر و سریع‌تر برای درمان آنها اقدام شود. در این نوشته به بررسی این موارد پرداخته‌ایم.
عمده ترین بیماری های رایج در خانه سالمندان کدام هستند؟
خانه سالمندان معمولا فضایی است که امکان مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی بهتر را در اختیار این افراد قرار می‌دهد. مراقبت‌های پزشکی دقیق از سالمندان در این مراکز باعث می‌شود تا سطح کیفی زندگی آنها به مراتب بالاتر رود.
اما در کنار مزایای موجود، امکان وقوع برخی از بیماری‌ها در این مراکز بیش از روش خدمات پرستاری در منزل و نگهداری از سالمندان به شکل شخصی است. زندگی جمعی و ارتباط مداوم با دیگر سالمندان، گاهی باعث می‌شود که یک بیماری به شکلی واگیردار میان سالمندان یک مرکز گسترش یابد.
در اغلب موارد با توجه به وضعیت جسمی و فیزیکی سالمندان، بیماری‌های عفونی از جمله مواردی هستند که امکان وقوع آنها در خانه سالمندان بسیار زیاد است.
در ادامه لیست مختصری از شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان در این مراکز را آورده‌ایم:
- مننژیت
- عفونت مفصلی
- باکتریمی (وجود باکتری در خون)
- زخم بستر
- سل ریوی
- پنومونی (ذات‌الریه)
- عفونت ادراری
- اسهال عفونی
معرفی شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان
بیماری های دوره سالمندی تنها به بیماری‌های پرتکرار در خانه سالمندان محدود نمی‌شود. بنابراین هر فرد سالمندی باید شخصا و یا در صورت نبودن توان کافی، به کمک اطرافیان و یا پرستار سالمند ، همیشه مراقب وقوع و شروع بیماری‌های مرتبط با کهولت سن باشد.
طبیعت این بیماری‌ها به‌گونه‌ای است که در صورت شروع درمان‌های زودهنگام، می‌توان امیدوار بود که بتوان آنها را به خوبی کنترل کرد.
در ادامه شما را با شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان آشنا می‌کنیم:
1. بیماری‌های مزمن
منظور از بیماری‌های مزمن، بیماری‌هایی است که ذاتا مدت زمان زیادی (گاهی به‌صورت همیشگی) با بیمار خواهند بود. به‌طور معمول بیش از 90 درصد سالمندان از یک بیماری مزمن رنج می‌برند. این بیماری‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ و میر در این گروه سنی است؛ و تقریبا می‌توان گفت نزدیک به 70 درصد افراد این گروه سنی به دلیل یکی از این بیماری‌ها فوت می‌کند.
دیابت سالمند، سرطان، سکته مغزی و قلبی و بیماری‌های قلبی، متداول‌ترین بیماری‌های مزمن هستند. متخصصان توصیه می‌کنند که سالمندان برای دچار نشدن به این بیماری های دوره سالمندی، باید هر ساله مورد معاینه و چکاب کامل قرار بگیرند.
2. آسیب‌های فیزیکی
مهم است بدانید که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان را باید آسیب‌های فیزیکی دانست. متاسفانه سالمندان به دلیل کاهش توان و قدرت اندام‌ها، مستعد این آسیب‌ها بوده و مراحل درمان نیز برای آنها سخت‌تر است.
3. کاهش حواس پنج‌گانه
این مشکل به‌خصوص در مورد حواس بینایی و شنوایی بسیار پرتکرار است؛ و تقریبا از هر 5 نفر سالمند یک نفر مشکل بینایی یا شنوایی دارد. خوشبختانه امروزه درمان این مشکلات بسیار پیشرفت کرده است.
4. مشکلات دهان و دندان
احتمال نداشتن دندان‌های سالم در سالمندان بسیار بالاست. همین مشکل می‌تواند موجب سایر بیماری های دوره سالمندی مانند سوء تغذیه نیز شود. خوشبختانه درمان‌های موثری در این زمینه نیز وجود دارد؛ که می‌تواند شرایط سالمند را بهبود دهد.
5. کنترل ادرار و مدفوع
به دلایل گوناگون، از جمله با کاهش توان عضلات و وجود سایر بیماری‌های شایع در این دوران، فرد سالمند ممکن است در کنترل دفع خود دچار مشکل شود. درمان بیماری اصلی، بهبود تغذیه و کنترل وزن، بهترین راه‌کار برای کنترل این وضعیت است.
6. سوء تغذیه
این مشکل به دلایل مختلفی می‌تواند رخ دهد. متاسفانه سوء تغذیه در سالمندان به خوبی تشخیص داده نمی‌شود. وجود باور عمومی بر اینکه به علت کاهش فعالیت‌های فرد، تغذیه مناسب از اهمیت کمتری برخوردار است؛ موجب شده تا این افراد بیشتر در معرض سوئ تغذیه و مشکلات بعدی ناشی از آن باشند.
اختلال در اشتها
اختلال در اشتها یا بی‌اشتهایی عصبی یکی از شایع‌ترین مشکلات روانی مخصوص این گروه سنی است. عوامل اساسی در بروز اختلالات خوردن در سالمندان عبارتند از:
- تغییر در حس چشایی و بویایی (اغلب به دلیل مصرف برخی از داروها به وجود می‌آید)
- مشکلات روانی قدیمی و درمان نشده در دوران جوانی
- اختلال در حافظه یا قدرت شناختی
- مرگ عزیزان
- قرار گرفتن در معرض بی‌توجهی
- افسردگی
- سایر بیماری‌های جسمی
7. اختلالات روانی
مشکلات زندگی در سنین بالا، دردهای مزمن، بیماری های دوره سالمندی و مرگ و دوری نزدیکان و اطرافیان، همگی از جمله مواردی هستند که ممکن است منجر به شکل‌گیری اختلالات روانی در سالمندان شوند. متاسفانه بیش از 15 درصد افراد بالای 60 سال، از یک اختلال روانی خاص، به‌خصوص افسردگی رنج می‌برند.
اضطراب
مانند افسردگی، اضطراب نیز نوعی اختلال خلقی بسیار شایع در سالمندان است. در حقیقت، این دو مشکل اغلب به صورت پشت سر هم ظهور پیدا می‌کنند. آمارهای CDC نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از بزرگسالان مسن مبتلا به اضطراب، افسردگی را نیز تجربه می‌کنند.
افسردگی نوعی اختلال خلقی است که به عنوان گسترده‌ترین مشکل روانی در بین سالمندان از آن یاد می‌شود. این بیماری در صورت عدم درمان می واند منجر به اختلالات جسمی و روحی شده و مانع انجام عملکردهای اجتماعی فرد سالمند شود. علاوه بر این، افسردگی می‌تواند در بروز علائم و درمان سایر بیماری‌های مزمن جسمی نیز اختلال ایجاد کند.
علائم شایع افسردگی عبارتند از:
- غم و اندوه مداوم
- بی‌خوابی
- درد جسمی
- دوری از فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت برده می‌شد
- کندی در انجام فعالیت‌ها
سالمندانی که از افسردگی رنج می‌برند، معمولاً بیشتر از افراد جوان از درمان امتناع می‌کنند، داروهای مختلف بیشتری نسبت به آنها مصرف می‌کنند و مدت بستری شدن‌شان نسبت به همسالان خود بیشتر است از طرفی زنان بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری می‌شوند
تصور می‌شود اضطراب در افراد سالخورده کمی دیرتر تشخیص داده شود. زیرا افراد مسن بیشتر بر روی مشکلات جسمی تأکید می‌کنند و علائم روانی خود را بروز نمی‌دهند. زنان در این گروه سنی بیشتر از مردان در معرض اضطراب قرار دارند.
افراد مسن مبتلا به اضطراب عمومی ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- نگرانی یا اضطراب بیش از حد و غیرقابل کنترل
- عصبانیت یا بی‌قراری
- خستگی مزمن
- تحریک‌پذیری یا آشفتگی ذهنی
- کیفیت نامناسب خواب
- گرفتگی عضلانی
اختلال دو قطبی
اختلال دوقطبی یا بیماری جنون افسردگی ناشی از فشار روانی، معمولاً با تغییر غیرمنتظره روحیه خود را بروز می‌دهد و در افراد مسن اغلب دیرتر از افراد عادی تشخیص داده می‌شود. چرا که علائم این بیماری معمولاً مربوط به دیگر بیماری‌های شایع در این دوران، خصوصاً زوال عقل و آلزایمر است. اختلال دوقطبی در این گروه سنی به طور مساوی در بین زنان و مردان رخ می‌دهد.
علائم اختلال دوقطبی در این سن عبارتند از:- گیجی
- تحریک‌پذیری
- بیش فعالی
- روان‌پریشی
مسائل شناختی از جمله مشکلات حافظه، کاهش قدرت حل مسئله، کاهش قدرت قضاوت و کاهش قدرت درک نیز از دیگر علائم این افراد است. شایان ذکر است که برخی از داروهای خاص و برخی از بیماری‌ها، علائم مشابه‌ای به این اختلال دارند.
8. اختلالات شناختی
دمانس یا زوال عقل از شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان است. این بیماری اغلب به شکل آلزایمر نمایان می‌شود. متاسفانه هنز علت دقیق این بیماری و درمان موثر آن کشف نشده است. اما تشخیص زودهنگام آن می‌تواند در کنترل سرعت پیشروی آن بسیار موثر باشد.
9. اختلالات دارویی
یکی از مشکلات رایج میان سالمندان اختلالات دارویی است. با توجه به وضعیت جسمی سالمندان و از سویی میزان داروهای مورد نیاز، معمولا مصرف اشتباه دارو، میزان دوز اشتباه و زمان مصرف اشتباه، در این گروه بسیار بیشتر بوده و منجر به مشکلات جسمی گوناگونی می‌شود.
10. بیماری‌های اسکلتی و عضلانی
با ورود به سنین پیری، ساختار اسکلتی و عضلانی بدن دچار فرسودگی می‌شود. بیماری‌های مثل فتق دیسک بین مهره‌ای و انواع آرتریت‌ها، از شایع‌ترین بیماری‌های سالمندان در این زمینه هستند.
-