نمونه برداری کبد چیست؟
تاکنون ممکن است بارها نمونه‌برداری کبد یا بیوپسی کبد به گوشتان خورده باشد؛ اما، دقیقاً ندانید که نمونه برداری کبد چیست. کبد یک ارگان مهم در بدن ما است و وظایف بسیار زیادی را بر عهده دارد. می‌توان گفت کبد مانند یک پالایشگاه در بدن عمل می‌کند. بسیاری از آنزیم‌ها و مولکول‌های مهم در بدن ما توسط کبد ساخته می‌شوند.
همچنین این ارگان نقش بسیار مهمی در سم‌زدایی و پاک‌سازی مواد آسیب‌زا بر عهده دارد. بسیاری از مواد ضروری نیز در کبد ذخیره می‌شوند.
بیوپسی کبد یک فرایند تشخیص پزشکی است که در آن مقدار کمی از بافت کبد به وسیلۀ روش‌های مختلفی برداشته می‌شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه آنالیز کرد.
بیوپسی کبد معمولاً زمانی انجام می‌شود که در تشخیص بیماری فرد چالش وجود داشته باشد. این روش برای ارزیابی بیماری‌هایی مانند سیروز یا تشخیص عفونت، التهاب یا سلول‌های سرطانی انجام می‌شود.
اگر آزمایش خون یا تصویربرداری نشان دهد که کبد شما مشکلی دارد، ممکن است پزشک شما بیوپسی کبد را تجویز کند.
نمونه برداری از کبد برای چیست؟
تا اینجا با نمونه‌برداری از کبد آشنا شدیم. حال بهتر است ببینیم نمونه برداری از کبد برای چیست و این پروسه چرا انجام می‌شود. پزشک شما ممکن است بیوپسی کبد را برای تشخیص بیماری‌های عفونی، التهابی یا سرطانی تجویز کند. همچنین این فرایند گاهی برای ارزیابی میزان آسیبی که به کبد وارد شده است نیز انجام می‌شود.
معمولاً در کسانی که نمونه‌برداری از کبد برای آن‌ها تجویز می‌شود، یک یا چند مورد از علائم زیر وجود دارد:
- مشکلات سیستم گوارشی؛
- درد مداوم شکم؛
- توده ربع فوقانی راست شکم؛
- آزمایشات آزمایشگاهی که گویای مشکلات کبدی هستند.
نمونه‌برداری کبد معمولاً درصورتی انجام می‌شود که نتایج غیرطبیعی از سایر آزمایش‌های کبدی دریافت شده باشد، تومور یا توده‌ای روی کبد وجود داشته باشد یا تب‌های مداوم و غیرقابل توضیح را شخص تجربه کند.
درحالی‌که تست‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی می‌توانند به شناسایی نواحی نگران‌کننده در کبد کمک کنند؛ اما، همیشه نمی‌توانند تشخیص دقیقی بدهند یا بهترین گزینه‌های درمانی را تعیین کنند. در چنین مواردی نیاز به انجام بیوپسی است.
نمونه‌برداری معمولاً برای تشخیص سرطان انجام می‌شود؛ اما، اگر پزشک شما این آزمایش را تجویز کند، به این معنی نیست که شما سرطان دارید. نمونه‌برداری از کبد همچنین به پزشکان اجازه می‌دهد تا ببینند که آیا بیماری دیگری به جزء سرطان باعث علائم می‌شود یا خیر.
پزشک می‌تواند از بیوپسی کبد برای کمک به تشخیص یا نظارت بر تعدادی از اختلالات کبدی استفاده کند. برخی از شرایطی که بر کبد تأثیر می‌گذارند و ممکن است برای تأیید تشخیص نیاز به بیوپسی داشته باشند عبارت‌اند از:
- بیماری کبد الکلی؛
- هپاتیت خود ایمنی؛
- هپاتیت مزمن (B یا C)؛
- هموکروماتوز (وجود آهن بیش‌ازحد در خون و رسوب آن در کبد)؛
- بیماری کبد چرب غیرالکلی؛
- سیروز صفراوی اولیه (که منجربه ایجاد بافت اسکار در کبد می‌شود)؛
- کلانژیت اسکلروزان اولیه (که مجاری صفراوی کبد را تحت تأثیر قرار می‌دهد)؛
- بیماری ویلسون (یک بیماری ارثی کبدی ناشی از اختلال متابولیسم مس در بدن است).
ایا نمونه برداری از کبد خطرناک است؟
باتوجه‌به اینکه در نمونه‌برداری از کبد، از بافت این ارگان برداشته می‌شود ممکن است این سؤال را داشته باشید که ایا نمونه برداری از کبد خطرناک است یا خیر.
درکل نمونه‌برداری از کبد خطرناک نیست و مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند، گرچه ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. هر عمل پزشکی که شامل برش و عبور از پوست باشد، خطر عفونت و خون‌ریزی را به همراه دارد. درحالی‌که برشی که برای نمونه‌برداری کبد زده می‌شود بزرگ نیست؛ اما، همچنان خطر خون‌ریزی وجود دارد زیرا کبد دارای عروق خونی زیادی است.
بر اساس منبع معتبر مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، خون‌ریزی در 1 مورد از هر 500 نمونه‌برداری از کبد رخ می‌دهد. خون‌ریزی شدید در 1 مورد از هر 2500 مورد نمونه‌برداری رخ می‌دهد.
در موارد شدید خون‌ریزی، ممکن است نیاز به تزریق خون یا جراحی باز برای جلوگیری از خون‌ریزی باشد.
نمونه‌برداری از کبد چه شرایطی دارد؟
برای انجام‌دادن نمونه‌برداری از کبد نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست و آماده‌سازی زیادی نیاز ندارد. بسته به شرایط شما، ممکن است پزشک شما یک یا چند مورد از موارد زیر را از شما بخواهد:
- معاینه فیزیکی انجام دهید؛
- سابقۀ پزشکی کامل خود را ارائه دهید؛
- مصرف داروهایی که بر خون‌ریزی تأثیر می‌گذارد ازجمله مسکن‌ها، داروهای ضد انعقاد و برخی مکمل‌ها را متوقف کنید؛
- یک آزمایش خون برای بررسی فاکتورهای انعقادی و برخی موارد دیگر انجام دهید؛
- تا 8 ساعت قبل از عمل از نوشیدن یا خوردن خودداری کنید.
باتوجه‌به دردناک‌بودن فرایند بهتر است یک نفر همراه بیمار باشد تا در هنگام بازگشت او را همراهی کند.
بیوپسی از کبد چگونه انجام می‌شود؟
پیش از انجام‌دادن فرایند نمونه‌برداری از کبد ممکن است داروی مسکن یا بیهوشی تزریق شود. نمونه‌برداری از کبد از طریق یکی از سه راه اصلی زیر انجام می‌شود:
- از راه پوست: این مورد بیوپسی سوزنی نیز نامیده می‌شود؛ در این روش یک سوزن نازک از راه پوست وارد کبد می‌شود و نمونه بافت موردنیاز برداشته شده و سوزن خارج می‌شود.
- از راه ورید ژوگولار: این روش شامل ایجاد یک برش کوچک در گردن در نزدیکی ورید ژوگولار است. یک لولۀ نازک و منعطف از طریق ورید ژوگولار گردن وارد می‌شود و این لوله هدایت شده و وارد کبد می‌شود. این روش برای افرادی که دارای اختلالات خون‌ریزی هستند استفاده می‌شود.
- لاپاراسکوپی: در این تکنیک از ابزارهای لوله مانندی استفاده می‌کنند که نمونه را از طریق یک برش کوچک در شکم جمع‌آوری می‌کند.
نوع بیهوشی که پزشک شما به شما می‌دهد بستگی به نوع بیوپسی کبد دارد. در بیوپسی از راه پوست و ترانس ژوگولار از بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده می‌شود؛ این بدان معناست که پزشک شما فقط ناحیۀ آسیب‌دیده را بی‌حس می‌کند. بیوپسی لاپاراسکوپی نیاز به بیهوشی عمومی دارد؛ بنابراین، در طول عمل در خواب عمیقی خواهید بود.
وقتی بیوپسی شما کامل شد، پزشک هر زخم برش را با بخیه و بانداژ می‌بندد. معمولاً باید چند ساعت بعد از عمل در رختخواب دراز بکشید؛ درحالی‌که، پزشکان علائم حیاتی شما را تحت نظر دارند.
عوارض بیوپسی کبد
همان گونه که گفتیم، بیوپسی از کبد ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد؛ بنابراین، بهتر است به عوارض بیوپسی کبد نیز بپردازیم. عوارض بیوپسی کبد عبارت‌اند از:
- درد: درد در محل بیوپسی شایع‌ترین عارضه پس از نمونه‌برداری از کبد است. معمولاً درد خفیف است و با داروی مسکنی که پزشک تجویز می‌کند بهبود می‌یابد؛
- خون‌ریزی: خون‌ریزی بعد از بیوپسی کبد ممکن است رخ دهد. خون‌ریزی بیش‌ازحد ممکن است نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان برای انتقال خون یا جراحی برای توقف خون‌ریزی داشته باشد؛
- عفونت: علاوه بر خطر عفونت محل برش، ممکن است ارگانیسم‌های بیماری‌زا وارد خون یا حفره شکمی شوند؛
- آسیب تصادفی به اندام مجاور: در موارد نادر، سوزن ممکن است به اندام داخلی دیگری مانند کیسه صفرا یا ریه آسیب بزند.
عوارض بیوپسی کبد به روش ترنس ژوگولار علاوه بر موارد بالا نیز عبارت‌اند از:
- جمع شدن خون (هماتوم) در گردن؛
- مشکلات موقت اعصاب صورت؛
- مشکلات صوتی موقت؛
- سوراخ‌شدن ریه.
-