شاید شما هم جزو کسانی باشید که از رفتن به جاهای شلوغ یا فضاهایی که باز هستند هراس دارید. ممکن است در اطرافیانتان نیز این مورد را دیده باشید. در روانشناسی به این اختلال آگورافوبیا یا ترس از شلوغی میگویند. در این مقاله قصد داریم که به معرفی این اختلال و راه های درمان آن اشاره کنیم.
ترس از شلوغی یا آگورافوبیا چیست؟
ترس از شلوغی یا آگورافوبیا یکی از اختلالات اضطرابی است که در آن فرد از رفتن به مکان های شلوغ و باز یا مکان هایی که به گمان فرد بیمار راه فرار ندارند هراس دارد و این هراس به اندازه ای است که فرد از رفتن به آن مکان ها خودداری میکند و یا اگر وارد آن مکان ها شود ممکن است دچار حملات وحشت زدگی یا Panic Attack بشود. علائم حملات وحشت زدگی به صورت خلاصه شامل:
- ضربان قلب بالا
- تنفس سریع
- احساس گیجی
- احساس داغ کردن یا گر گرفتگی
- فرد فکر میکند که دارد خفه میشود
- فرد فکر میکند که نکند دارم دیوانه میشوم یا نکند دارم میمیرم
افرادی که دچار اختلالات اضطرابی دیگری مانند اختلال اضطراب فراگیر هستند استعداد بیشتری برای مبتلا شدن به این فوبیا دارند. احساس خجالت، گرفتاری و درماندگی در آن شرایط میتواند باعث بروز آگورافوبیا شود. افرادی که این اختلال را دارند از ترس اینکه مبادا دوباره در آن موقعیت حملات عصبی به آن ها دست بدهد از قرار گرفتن در آن موقعیت اجتناب میکنند.
از آنجایی که خانم ها بیشتر در معرض این نوع از اختلالات قرار دارند، ترس از شلوغی نیز در آن ها دوبرابر آقایان است! این اختلال معمولا در 18 تا 35 سالگی بروز میکند و به ندرت در کودکان دیده میشود.
علت بروز آگورافوبیا یا ترس از شلوغی چیست؟
با اینکه تحقیقات همچنان در این زمینه ادامه دارد اما دانشمندان هنوز علت دقیقی برای بروز آگورافوبیا پیدا نکردند و آن را ثمرۀ زمینه های بیولوژیک و روانشناختی میدانند. در ادامه به علل بروز ترس از شلوغی میپردازیم.
علل بیولوژیک یا زیست شناختی
رفلکس جنگ یا گریز
در شرایط خطرناک یا استرس زا بدن انسان به صورت کاملا غریزی خود را برای جنگ یا فرار آماده میکند. در این شرایط بدن آدرنالین یا اپی نفرین ترشح میکند و باعث میشود که ضربان قلب و تنفس افزایش یابد. افرادی که دچار آگورافوبیا یا ترس از شلوغی هستند بدنشان جوری رفتار میکند که انگار فرد در خطر قرار دارد. در واقع خطری را حس میکند که واقعا وجود ندارد یا اگر هم یک درصد وجود داشته باشد آن قدر نیاز نیست که نیاز به واکنش شدیدی داشته باشد. بنابر این بدن خود را برای خطر آماده میکند.
انتقال دهنده های عصبی یا نوروترنسمیتر ها
در سر تا سر بدن انسان ها سلول های عصبی وجود دارند. در سر سیناپس ها که در انتهای آکسون های سلول عصبی وجود دارند، مواد شیمیایی قرار دارند که مسئول انتقال پیام هستند و به آن ها انتقال دهنده یا نوروترنسمیتر میگویند. یکی از علت هایی که برای بروز حملات پنیک و آگورافوبیا ذکر میشود برهم خوردن سطح و یا عملکرد انتقال دهنده های عصبی است.
شبکه ترس
نظریه شبکه ترس بیان میکند که مغز افرادی که دارای آگورافوبیا هستند با مغز افرادعادی مقداری متفاوت است. ممکن است یک سری نقایص در بخش هایی از مغز وجود داشته باشد که باعث ایجاد ترس بشود و بدن این افراد پاسخی به این ترس های شدید میدهند و آن پاسخ، حملات وحشت زدگی میباشد.
آگاهی فضایی
دانشمندان در این نظریه میان اختلالات وحشت زدگی و آگاهی فضایی فرد ارتباط قائل هستند. آگاهی فضایی یعنی فرد زمانی که در محیط قرار میگیرد این توانایی را دارد که میان خود و محیط و افراد ارتباط پیدا کند و قضاوت کند. در افرادی که مبتلا به اختلال های وحشت زدگی هستند این توانایی به درستی وجود ندارد. در نتیجه این افراد در مکان های شلوغ احساس گیجی میکنند و همین میتواند باعث شود که به آن ها حملات وحشت زدگی یا پنیک دست بدهد.
علل روانشناختی
برخی عوامل روانشناختی و تجارب مختلف در زندگی هستند که آن ها نیز میتوانند باعث شوند آگورافوبیا یا ترس از شلوغی بوجود بیاید. این عوامل شامل:
- وقایع شوکه کننده مانند مرگ عزیزان و یا سو استفاده جنسی در کودکی، میتوانند باعث بروز این اختلال شوند.
- موقعیت هایی که دارای استرس فراوان هستند مانند از دست دادن شغل، جدایی یا طلاق و موقعیت های اینچنینی میتوانند باعث بروز آگورافوبیا شوند
- سابقه بیماری های روانی مانند افسردگی و بولیمیا(در این بیماری فرد پرخوری میکند و پس از آن دچار عذاب وجدان میشود وسعی میکند که با خوردن ملین و استفراغ کردن از این حس گناه خود بکاهد).
- حتی جالب است بدانید که بودن در یک رابطه عاطفی که از آن رضایت ندارید یا حتی شریک شما از جمله افراد کنترل گر است میتواند بر بروز این اختلال اثرگذار باشد.
آگورافوبیا بدون حملات وحشت زدگی
برخی از افراد نیز هستند که ممکن است علائم آگورافوبیا را داشته باشند اما هرگز دچار حملات وحشت زدگی نشوند. این افراد عمدتاً یک سری افکار غیر منطقی دارند که در ادامه به آن ها اشاره میکنیم.
- آن ها میترسند که اگر از منزلشان خارج بشوند ممکن است تحت حمله تروریستی قرار بگیرند یا گروگان گرفته شوند.
- ممکن است از این بترسند که اگر وارد جمعیت شوند یا جمعیت را ببینند دچار مریضی میشوند.
- ترس از انجام دادن کاری در جمع به صورت تصادفی که باعث بوجود آمدن حس شرمساری یا تحقیر شدن مقابل دیگر افراد بشود.
درمان آگورافوبیا یا ترس از شلوغی
برای درمان فوبیا یا به طور کلی اختلالات وحشت زدگی و اضطرابی چند گام وجود دارد که باید طی بشوند. این گام ها عبارت اند از:
- در اولین گام شما باید درمورد وضعیت خود اطلاعات کافی و آگاهی لازم را بدست بیاورید، سپس با استفاده از تغییر در سبک زندگی میتوانید علائم این اختلال را کاهش بدهید
- با استفاده از برنامه های خودیاری هدایت شده (guided self-help) میتوانید شرایط بیماری خود را کنترل کنید. در این برنامه درمانی یک درمانگر نیز شما را همراهی میکند تا بتوانید بر بیماری خود تسلط پیدا کنید.
- میتوانید از درمان های شناختی رفتاری (CBT) استفاده کنید. این نوع درمان با تکنیک های خود بسیاری از اختلالات روانی را میتواند درمان کند. اگر هم دارودرمانی میتواند به شما کمک کند باید از آن استفاده کنید.داروهایی که بازدارنده بازجذب سروتونین هستند میتوانند برای این بیماری موثر باشند. این مسئله بر مبنای تشخیص درمانگر شما مشخص میشود.
نتیجه گیری
آگورافوبیا یا ترس از شلوغی یکی از اختلالات اضطرابی میباشد که خوشبختانه قابل کنترل و درمان است. منتهی برای درمان این بیماری بهتر است از کمک یک درمانگر بهره بگیرید تا برای شما بهترین نتیجه حاصل بشود. منشا این اختلال هم بیولوژیک هست و هم روانشناختی، بنابر این دلیل واحد و مشخصی برای آن ذکر نشده است.
-