همه ما به خوبی از وظیفه سیستم خنک کاری پیشرانه خودرو آگاه هستیم. فعالیت صدها قطعه متحرک در کنار یکدیگر باعث افزایش اصطکاک و دما می‌شود و می‌بایست یک سیستم کارا برای کاهش دما بکار گرفته شود تا عملکرد بهینه خودرو تضمین شود. پیش از این مقالات آموزشی جامعی درباره اجزای گوناگون سیستم خنک‌کننده خودرو از جمله رادیاتور، مایع خنک‌کننده، رله فن و… در پدال منتشر شده است و حالا نوبت به فشنگی آب یا سنسور دمای آب می‌رسد.
فشنگی آب چیست؟
همان‌طور که گفته شد حفظ دمای ایده آل پیشرانه اهمیت زیادی دارد اما سیستم خنک‌کننده از کجا دمای ایده آل برای کارکرد وسایل نقلیه را تشخیص داده و تنظیم می‌کند؟ این کار بر عهده سنسور دمای آب coolant temperature sensor یا فشنگی آب است که با علامت اختصاری CTS نیز نشان داده می‌شود. قبلاً مقاله جامعی درباره سنسورهای مختلف بکار رفته در خودروها منتشر کرده‌ایم و هم‌اکنون نوبت به سنسور دمای آب می‌رسد. این سنسور دمای مایع خنک‌کننده را اندازه می‌گیرد تا ECU بر اساس آن درباره کارکرد سایر بخش‌ها تصمیم‌گیری کند. سنسور موردبحث بی‌وقفه دمای مایع خنک‌کننده را اندازه می‌گیرد تا از کارکرد پیشرانه در دمای بهینه اطمینان حاصل شود.
به منظور کسب اطلاعات درست درباره دمای پیشرانه، ECU ولتاژ تنظیم شده‌ای را به فشنگی آب می‌فرستد. مقاومت این سنسور با دما تغییر می‌کند و این‌گونه ECU می‌تواند تغییرات دمایی را بررسی کند. ECU از اطلاعات برای محاسبه دمای مایع خنک‌کننده استفاده می‌کند و با استفاده از داده‌های مختلف پارامترهایی همچون تزریق سوخت، مخلوط سوخت و هوا و زمان احتراق را تنظیم می‌کند. همچنین کامپیوتر خودرو با اطلاعات فشنگی آب تصمیم می‌گیرد که چه زمانی فن خنک‌کننده روشن یا خاموش شود. فشنگی آب همچنین میزان دمای آب در پشت آمپرها را نیز به اطلاع راننده می‌رساند.
علائم خرابی فشنگی آب
همانند هر قطعه دیگری احتمال خرابی سنسور دمای آب یا فشنگی آب وجود دارد. خرابی این قطعه می‌تواند مشکلات عدیده‌ای از جمله داغ کردن پیشرانه و کاهش عملکرد آن را در پی داشته باشد. به همین خاطر است که آگاهی یافتن از علائم خرابی فشنگی آب بسیار مهم خواهد بود چراکه در صورت عدم اطلاع یا نادیده گرفتن آن امکان آسیب دیدن شدید پیشرانه و تحمیل هزینه‌های سنگین وجود دارد.
اولین قدم در بررسی صحت عملکرد فشنگی آب توجه به شکل ظاهری آن خواهد بود چراکه با گذشت زمان امکان شکسته شدن خود سنسور یا متعلقات آن وجود خواهد داشت. این سنسور معمولاً در بخش جلوی پیشرانه و نزدیک ترموستات یا رادیاتور نصب می‌شود. اگرچه بررسی ظاهری سنسور دمای آب می‌تواند برخی مشکلات را نشان دهد اما تمامی علائم خرابی این قطعه با بررسی ظاهری یافت نمی‌شوند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین نشانه‌های خرابی فشنگی آب اشاره می‌کنیم:
- نشانگر آب نادرست در پشت آمپرها (معمولاً زمانی که پیشرانه گرم شد عدد نشان داده شده باید بین ۸۸ تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد باشد)
- داغ کردن پیشرانه
- صدای خشن پیشرانه در زمان کارکرد درجا
- کاهش عملکرد پیشرانه که به دلیل محاسبه اشتباه مخلوط سوخت و هوا به وجود می‌آید
- افزایش مصرف سوخت
درصورتی‌که به خرابی این قطعه شک دارید در اسرع وقت نزد یک مکانیک باتجربه مراجعه کنید تا با بررسی عملکرد سنسور خرابی آن را تشخیص دهد.
آموزش تعویض فشنگی آب
تعویض سنسور دمای آب برای افرادی که آشنایی مناسبی با پیشرانه خودرو دارند کار نسبتاً آسانی خواهد بود. در ادامه مراحل مختلف تعویض سنسور موردبحث را خدمت شما عزیزان تقدیم می‌کنیم.
- مرحله اول: یافتن محل سنسور دمای آب
فشنگی آب معمولاً در بخش جلوی پیشرانه و نزدیک رادیاتور یا ترموستات نصب می‌شود. به دلیل ابعاد کوچک و نصب در بخش‌های زیرین پیشرانه شاید نیازمند استفاده از چراغ‌قوه برای یافتن سنسور باشید. همچنین جدا کردن پوشش پلاستیکی برخی پیشرانه‌ها در یافتن محل نصب سنسور مفید خواهد بود.
- مرحله دوم: جدا کردن کابل کانکتور از ترمینال
سنسور دمای آب با یک کانکتور به ECU وصل شده است و به همین خاطر در زمان تعویض فشنگی باید این کانکتور را جدا کنید. حتماً این کار را با دقت انجام دهید زیرا معمولاً کانکتور پلاستیکی است و در صورت شکستگی باید به‌طور کامل تعویض شود.
- مرحله سوم: باز و جدا کردن سنسور قدیمی
طرز بسته شدن سنسورهای سیستم خنک‌کننده به بخش‌های مختلف پیشرانه شبیه بسته شدن شمع‌هاست و بنابراین برای باز کردن باید آن را همانند پیچ بچرخانید. با استفاده از ابزار مناسب سنسور را باز کرده و بدون اعمال فشار زیاد آن را از محل خود بیرون بیاورید. زمانی که سنسور باز شد آن را از سوکت جدا کرده و احتمالاً در این مرحله مقداری مایع خنک‌کننده به بیرون ریخته خواهد شد بنابراین در صورت نیاز حتماً مقدار مناسبی از آن را در پایان کار به پیشرانه اضافه کنید.
- مرحله چهارم: نصب سنسور جدید
با استفاده از یک دستمال تمیز محل نصب سنسور را تمیز کرده و فشنگی جدید را در محل خود بچرخانید. مطمئن شوید که این قطعه به خوبی در محل خود نشسته است. سپس با استفاده از یک آچار مناسب سنسور را در جای خود سفت کنید.
- مرحله پنجم: اتصال مجدد کابل کانکتور
تنها کاری که پس از نصب سنسور دمای آب در محل خود باید انجام داد اتصال مجدد کابل کانکتور است. مطمئن شوید کانکتور هم تمیز و عاری از گردوغبار است. برای اطمینان از عملکرد فشنگی آب جدید پیشرانه را روشن کرده و به آمپر آب نگاه کنید تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید.
علائم خرابی سنسور دمای آب
از جمله علائم خرابی این سنسور مهم می‌توان به اختلال در عملکرد آمپر آب، داغ کردن پیشرانه، افزایش مصرف سوخت، کاهش عملکرد پیشرانه، عملکرد غیرعادی فن همچون روشن نشدن یا کار کردن مداوم آن اشاره کرد.
وظایف سنسور دمای آب خودرو
مهم‌ترین وظایف این سنسور نشان دادن دمای آب در پشت آمپرها، تشخیص زمان روشن یا خاموش شدن فن‌ها، ارسال اطلاعات دمای مایع خنک‌کننده به ECU و… خواهد بود.
-