امروزه مخدر کراک در خیابان‌ها پنج یا شش برابر بیشتر از کوکائین خرید و فروش می‌شود. کوکائین یک ماده مخدر گران‌قیمت بوده، در حالی که کراک انقدر ارزان است که حتی نوجوانان نیز از عهده خرید آن برمی‌آیند. اما فردی که کراک مصرف می‌کند، به سرعت به این ماده معتاد می‌شود. از سوی دیگر روز به روز میزان مصرف او افزایش می‌یابد. بنابراین در نهایت با اعتیاد به مخدر کراک مجبور به پرداخت هزینه گزاف ترک اعتیاد و عوارض بی‌شمار اعتیاد به این مخدر می‌شود.
شما هم می خواهید بدانید که علائم اعتیاد به کرک چیست و یا اینکه چگونه بفهمید که کسی به کراک معتاد است؟ ترک کراک ممکن است و یا عوارض اعتیاد به کراک را بدانید. برای داشتن جواب تمام این سوالات این مقاله را تا انتها بخوانید.
در صورتی که خودتان یا نزدیکانتان به اعتیاد آلوده شده اند ناامید نباشید. تنها لازم است که هرچه سریع تر به روانپزشک مراجعه کنید.
مخدر کراک (Crack) چیست؟
از هزاران سال پیش بومیان آمریکای جنوبی برگ‌های گیاه کوکا که منبع مواد مخدر کوکائین و کراک است را به‌منظور افزایش انرژی و مقابله با گرسنگی مصرف می‌کرده‌اند. کوکائین خالص اولین بار در دهه ۱۸۶۰ از این گیاه تهیه شد. سپس از آن به‌عنوان دارویی موثر در بی‌حسی‌های موضعی و جراحی‌های مربوط به چشم، بینی و گلو به جامعه پزشکی استفاده شد.
مخدر کراک از جمله مشتقات کوکائین است. این دارو در رده داروهای سایکواکتیو و محرک طبقه‌بندی می‌شود. تاثیر اصلی آن بر سیستم اعصاب مرکزی تاثیر گذارده و با بالا بردن خلق، باعث ایجاد سرخوشی شدیدی در فرد مصرف‌کننده می‌گردد. مکانیسم عمل آن تقریباً مشابه کوکائین بوده و از لحاظ ترکیبات نیز بسیار به آن شبیه است. کوکایین، آلکالوئید اصلی برگ کوکا است که از برگ‌های بوته‌ای به نام (Ergthroxglom Coca) بدست می‌آید، که مرکز اصلی رویش آن آمریکای جنوبی است.
کراک ماده جامد و قالب‌پذیری است که به اشکال مختلف از تکه‌ها یا تراشه‌های کوچک تا تکه‌های بزرگ و زبر مانند سنگ دیده می‌شود. بسته به نحوه تهیه و میزان خلوص آن ممکن است به رنگ‌های کرم روشن، کرم مایل به خاکستری و قهوه‌ای روشن یا تیره وجود داشته باشد. در برخی موارد، تکه‌های کراک مشابه خرده صابون یا سنگ نمک به‌نظر می‌رسد.
نام‌گذاری مخدر کراک و نام‌های رایج آن
علت نام‌گذاری کراک صدایی است که هنگام گرم کردن بلورها در اثر تبخیر آب ایجاد می‌شود. تفاوت کراک با کوکائین از نظر شیمیایی در آن است. برای تهیهٔ کوکائین به شکلی که قابل تزریق باشد، لازم است که آن را با اسید کلریدریک خنثی کنند. کراک در واقع فرم خنثی‌نشدهٔ کوکائین است.
- ۲۴-۷ (۲۴/۷)
- اپل جک (Apple Jack)
- بد راک (Bad Rock)
- بال (Ball)
- بیس (Base)
- بیت (beat)
- کندی (Candy)
- کلاد (Cloud)
- کرامبز (crumbs)
- کرانچ و مانچ (Crunch & munch)
- فت بگز (Fat bags)
- هارد بال (Hard Ball)
- گلو (Glow)
- گراول (Gravel)
- داروی شیطان (Devil Drug)
- برف سفید (Snow clouds).
مصرف کراک عوارض بسیار وخیم و ناخوشایندی دارد. به عبارت دیگر، هروئین و مخصوصاً کراک بیش از سایر مواد افیونی سوء مصرف دارد و بیش از همه اعتیادآور است. مخدر کراک ۶۰ تا ۷۰ درصد هروئین خالص دارد. متأسفانه، فردی که یک بار کراک مصرف کند، همیشه به دنبال حسی است که در اولین مصرف خود تجربه کرده است. حسی که دیگر تکرار نخواهد شد و فرد را وادار می کند در تلاش بیهوده هر بار دوزهای مصرفی خود را افزایش دهد.
کراک چگونه به‌دست می‌آید و چه تفاوتی با کوکائین دارد؟
کرک محصولی است که از کوکائین به‌دست می‌آید. بنابراین منبع تهیه این ماده نیز مانند کوکائین، برگ‌های بوته گیاهی مانند اریتروکسیلون کوکا است. کوکائین دو نوع دارد:
- فرم نمک پودری یا نمک هیدروکلراید
- فرم آزاد که از درجه خلوص بالایی برخوردار بوده و قابل استشمام است.
ماده خام فرم آزاد کوکایین، کراک نام دارد. از آنجایی که هنوز فرآیند شیمیایی کامل برای تهیه فرم آزاد کوکایین روی آن صورت نگرفته، هزینه مخدر کراک ارزان‌تر از کوکایین است.
برای تهیه فرم آزاد کوکائین، طی فرآیند شیمیایی، کوکائین خالص از نمک هیدروکلراید جدا می‌شود. در این فرآیند با استفاده از مواد فرار و قابل اشتعال مانند اتر پودر کوکائین را پخته و به فرم آزاد تبدیل می‌کنند. اما در تهیه کراک از هیچ‌گونه ماده فرار یا قابل اشتعال استفاده نمی‌شود. بلکه پودر کوکائین به سادگی در محلول آمونیاک یا بی‌کربنات سدیم (جوش شیرین) و آب حل شده تحت حرارت قرار می‌گیرد تا به جوش آید.
بدین ترتیب هیدروکلراید آن آزاد شده و ماده جامدی از آن استخراج می‌شود که کراک نام دارد. این ماده پس از خشک شدن شکسته شده و به تکه‌هایی مثل تکه سنگ تبدیل می‌شود که معمولاً وزن آنها بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ گرم می‌باشد. یک گرم پودر خالص تقریباً به ۰/۸۹ گرم کرک تبدیل می‌شود.
مصرف کراک نسبت به هروئین عوارض بسیار وخیم تر و ناخوشایندتری دارد. به عبارت دیگر، هروئین و مخصوصاً کراک بیش از سایر مواد افیونی سوء مصرف دارد و بیش از همه اعتیادآور است. در واقع، خلوص هروئین ۱۰ تا ۱۵ درصد است. در حالی که مخدر کراک ۶۰ تا ۷۰ درصد هروئین خالص دارد. متأسفانه، فردی که یک بار کراک مصرف کند، همیشه به دنبال حسی است که در اولین مصرف خود تجربه کرده است. حسی که دیگر تکرار نخواهد شد و فرد را وادار می کند در تلاش بیهوده هر بار دوزهای مصرفی خود را افزایش دهد.
نحوه مصرف کراک
کراک را معمولا با پایپ و شبیه به شیشه مصرف می‌کنند. این پایپ‌ها از جنس شیشه بوده و چند منفذ برای دم گرفتن دارد. برای استفاده از روش تنفسی و دم گرفتن، کراک را پودر کرده و در پایپ ریخته و سپس با حرارت آن را دود می‌کنند. کراک بویی ندارد به‌همین دلیل ممکن است فرزندتان در خانه به‌راحتی آن را استفاده کند. در این روش دود حاصل وارد ریه‌ها شده و از این طریق جذب گردش خون می‌گشود. سرعت تاثیر مواد در این روش بالا بوده و کمتر از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد تا فرد مصرف‌کننده، اثرات آن را تجربه کند.
ماندگاری این ماده تا ۵ ساعت است و اثرات آن بسته به روش تزریق، استنشاق یا دم گرفتن و اسنیف کردن، بین ۵ تا ۶۰ دقیقه علائم نئشگی را از خود نشان می‌دهند.
در واقع کرک مانند تریاک کشیده می‌شود و ممکن است از همان تجهیزات مانند وافور، سیخ و سنگ، قلیان و قل قلی (وسیله‌ای شبیه قلیان که به‌صورت دست ساز و با استفاده از یک بطری و مقداری شیلنگ پلاستیکی ساخته می‌شود) استفاده شود. برخی دیگر نیز مخدر کراک را به سر سنجاق زده و با لوله و زرورق آن را می‌کشند.
اگرچه شایع‌ترین روش مصرف مخدر کراک، تدخین و کشیدن آن است. اما برخی برای لذت بیشتر و تاثیر سریع‌تر آن را تزریق می‌کنند. در روش تزریق، کراک را به‌صورت محلول درآورده و با استفاده از سرنگ آن را به داخل سیاه‌رگ‌ها تزریق می‌کنند. در روش استنشاقی نیز کراک را به‌صورت پودر درآورده و از راه بینی، آن را بالا می‌کشند.
اسپیدبال چیست؟
گاهی مصرف‌کنندگان به‌منظور افزایش قدرت تحریک کننده‌گی، آن را با سایر مواد ترکیب می‌کنند. شایع‌ترین این موارد، ترکیب این ماده با هروئین است که به آن «اسپید بال» می‌گویند. این نوع مخدر کراک بیشتر به صورت تزریقی مصرف می‌شود. برخی نیز آن را با ماری جوانا یا نیکوتین ترکیب کرده و به شکل سیگار دود می‌کنند.
عوارض مصرف کراک چیست؟
کراک بسیار شدید و سریع وارد جریان خون شده و به مغز می‌رسد. این ماده محرک با دارا بودن مواد شیمیایی بسیار باعث تاثیر بر عملکرد مغز و بروز حالات سرخوشی و نشئگی در وی می‌شود. اما پس از از بین رفتن اثر مصرف ماده مخدر فرد دچار افسردگی، میل شدید به مصرف دوباره، انزوا، پرخاشگری و هذیان و توهم می‌شود. حتی در مواردی فرد برای رهایی از دیدن یا شنیدن این توهمات ممکن است به دیگران یا خود آسیب رسانده و دست به جنایت یا خودکشی بزند. در دسترس بودن این ماده مخدر و میزان اعتیاد سریع آن در کنار قیمت پایینش نسبت به مواد مخدری مانند کوکائین، باعث شده امروزه میزان مصرف کراک به‌شدت افزایش یابد.
معمولاً اثر مصرف کرک حدود ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد. اثر بلند مدت مصرف آن بعد از ۳ تا ۵ ساعت از بین می‌رود . فرد معتاد می‌بایست هر ۴ ساعت یکبار یا شاید کمتر اقدام به مصرف مجدد آن کند. همین مورد باعث ایجاد وابستگی شدید و عوارض جبران‌ناپذیری در فرد می‌شود.
عوارض رایج مصرف مخدر کراک
برخی از عوارض مخرب مصرف کراک مانند عوارض آمفتامین‌ها هستند. در ادامه لیستی از عوارض مصرف کراک در فرد مصرف کننده آمده است:
- تغییرات در فضار خون، ضربان قلب و تنفس
- تشنج
- اضطراب
- بیخوابی
- حالت تهوع
- یبوست
- بی خوابی
- ضعف جنسی
- مشکل ادرار
- کم خونی
- رنگ پریدگی
- تعرق شدید
- اختلالات هضم و دستگاه گوارش
- هپاتیت
- ایجاد زخم کراک و جوش‌های پوستی
- افسردگی
- زخم مخاط بینی
- حمله قلبی
- پرخاشگری.
عوارض روانی مصرف کراک
همانطور که اشاره شد با کاهش مصرف کراک فرد وارد مرحله خماری می‌شود که با علائم متعدد و خطرناکی همراه است. به‌دلیل تاثیرات شدید کراک روی مغز، این آسیب‌های روانی در مواردی جبران ناپذیر هستند. پس از مصرف مخدر کراک فرد در مدت زمان کمی حالات مختلف روانی را تجربه می کند و برخی افراد بعد از مصرف دست به خودکشی یا جنایت می زنند.
از دیگر عوارض روانی اعتیاد به کرک می‌توان موارد زیر را نیز نام برد:
- افسردگی و غمگین بودن
- عدم بازداری در رفتارها
- بزرگ‌منشی و هذیانات خود بزرگ‌بینی
- تکانشی بودن
- فعالیت‌های جنسی بیش از حد
- پرش فکری
- بدبینی
- رفتارهای وسواسی جبری
- آشفتگی و سراسیمگی روانی حرکتی
- اضطراب و بی‌قراری
- رفتارهای خصمانه و مجادله آمیز
- حملات هراس و وحشت‌زدگی
- پارانویا
- ترس از مرگ قریب‌الوقوع
- هذیان و قطع ارتباط با واقعیت
عوارض جسمی مصرف کراک
تاثیرات ابتدایی مصرف کراک بر بدن عبارتند از:
- گلودرد مزمن
- گرفتگی صدا
- تنگی نفس
- برونشیت ( ورم نایژه ) نفخ ریه
- درشت شدن چشم‌ها
- ضربان قلب چند برابر
- منقبض شدن سریع رگ‌ها
- فشارخون بالا ( تشنج سکته مغزی وقلبی)
- کاهش وزن شدید
- سوءتغذیه.
معتاد به کراک در پایان اولین سال اعتیادش حداقل کبد، طحال، دندان‌ها، حنجره و جوانی‌اش را قطعا از دست خواهد داد. یک فرد معتاد به مخدر کراک هرگز نمی‌تواند بیش از یک ماه زندگی عادی داشته باشد.
زخم کراک:
فرد پس از یک ماه اعتیاد به کراک یا نئشه و در حال چرت زدن و خماری بوده و یا در حال درد کشیدن است . بطور کلی در فرد معتاد تمام اجزائی که تحت تاثیر مستقیم کراک هستند ذره ذره نابود شده و می پوسند. گوشت بدن دچار عفونت می گردد و به قول معروف «کرم» می زند. به این مورد «زخم کراک» نیز گفته می‌شود. این زخم‌ها بیشتر در گردن، صورت و پا خود را نشان می‌دهند. حتما شنیده‌اید بعضی از معتادان به کراک وقتی می‌میرند آنها را غسل نمی‌دهند چون هنگام شستشو اجزای بدنشان از هم جدا می‌شود. معتادی که ۳ ماه بعد از مصرف کراک تا ۳۰ کیلو از وزن بدنش کم می‌شود، در نهایت چنین مرگی خواهد داشت.
مخدر کراک چطور بر بدن تاثیر می گذارد؟
همانطور که اشاره شده این ماده مخدر پس از ورود به بدن بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد. آن را به شدت تحریک کرده که باعث می‌شود ارگان‌هایی مانند قلب و ریه سریع‌تر از همیشه کار کنند. بنابراین بدن به‌صورت ناگهانی دچار فشار زیادی می‌شود. مدت و شدت اثرات کراک بر بدن فرد بستگی به عواملی از جمله موارد زیر:
- میزان مصرف
- سابقه مصرف فرد
- فردی که در آن مخدر را مصرف می‌کند
- شرایط روحی و جسمی فرد
- ویژگی‌های شخصیتی فرد
- جنسیت
و بسیاری موارد دیگر دارد. اگر کراک به همراه مشروبات الکلی مصرف شود، این دو ماده در بدن فرد مصرف‌کننده ایجاد ترکیبات شیمیایی خطرناکی خواهد کرد. در این حالت سلامتی فرد در معرض خطر بوده و باید سریعا به اورژانس مراجعه کرد. مصرف همزمان کراک با الکل در بدن باعث ایجاد ماده‌ای به‌نام «کوکا اتیلن» می‌شود. این ماده اثر مخدر کراک را چندین برابر کرده و باعث «اوردوز» و مرگ فرد می‌شود.
اوردوز با مصرف کراک
اغلب افرادی که به مخدر کرک معتاد شده و برای درمان اقدامی نمی‌کنند، در کمتر از یک سال جان خود را از دست می‌دهند. این مورد به‌دلیل افزایش عفونت‌ها و بیماری‌های مختلف در فرد معتاد است. اما همانطور که در مورد قبل نیز اشاره شد، اوردوز با مصرف کراک زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دوز بالایی همزمان مصرف کند یا مخدر کراک را با سایر روان‌گردان‌ها و مخدرها استفاده کند.
توجه: کراک تداخل دارویی با داروهای مشابه مت آمتفامین‌ها دارد که می‌تواند زمینه‌ساز اوردوز با مصرف کراک شود.
مرگ ناگهانی زمانی رخ می‌دهد که تعادل شیمیایی بدن به‌هم خورده و ترکیبات سمی در آن ایجاد شوند. این مواد سمی باعث شکل‌گیری واکنش‌هایی در بدن می‌شود که به حمله قلبی منجر شده و مرگ ناگهانی رخ می‌دهد. از جمله علائم اوردوز با کراک می‌توان موارد زیر را نام برد:
- ضربان قلب و تنفس بسیار شدید
- تشنج و لرزش شدید بدن
- از دست دادن هوشیاری
- بی‌هوشی و کما
- حمله قلبی و مرگ
در صورت مشاهده چنین مواردی سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
چطور تشخیص دهیم کسی کراک مصرف کرده است؟
وقتی فردی برای اولین بار کراک مصرف کند، بیشترین حس لذت را تجربه می‌کند. اما به‌مرور زمان برای تجربه بهتر و سرخوشی بیشتر دفعات و میزان دوز مصرفی خود را افزایش می‌دهد. جالب است بدانید اغلب مصرف‌کنندگان مخدر کراک می‌گویند هرگز حس اولین بار را دیگر تجربه نکرده‌اند. در فردی که کراک مصرف کرده باشد این علائم قابل مشاهده هستند:
- پر حرفی و بیراهه گویی
- پرش فکری و بیانی
- عدم نیاز به خواب و انرژی زیاد
- افزایش روابط اجتماعی فرد در صورتی که همواره گوشه‌گیر و منزوی بوده است.
- گشاد شدن مردمک چشم
- قرمز چشم‌ها
- لرزیش دست‌ها
- فعالیت جنسی و کارهای هیجانی کنترل نشده
- هوشیاری بیش از حد
- احساس سرخوشی و لذت فراوان
- افزایش اشتها
- افزایش اعتماد به‌نفس
این علائم در صورتی می‌تواند نشانه مصرف مخدر کراک باشد که ناشی از مصرف داروهای درمانی، عوارض بیماری‌ها و غیره نبوده و با رفتار معمول فرد بسیار متفاوت باشد.
آزمایش تشخیص اعتیاد به کراک
بهتر است بدانید کراک، ماده‌ای مخدر است که حتی با یک مرتبه مصرف هم می‌تواند فرد را دچار اعتیاد کند. نیمه عمر معتادین به مخدر کراک بین ۱ تا ۳ سال است. این افراد در صورت عدم درمان و ترک اعتیاد دچار عفونت‌های شدید و بیماری‌ها و زخم کراک می‌شوند. بنابراین اگر تشخیص دادید که فردی در نزدیکانتان دچار این مخدر خانمان‌سوز شده است بدون جبهه‌گیری و با ملایمت او را برای درمان و تشخیص قطعی راضی کنید. ممکن است فرد در ابتدا از خود مقاومت نشان داده یا حتی موضوع اعتیاد به کراک را حاشا کند. در این حالت بهتر است با افزایش آگاهی نسبت به عوارض طولانی‌مدت اعتیاد، فرد را به شروع درمان و تشخیص ترغیب کنید.
با مشاهده علائم فیزیکی، برای تشخیص قطعی به پزشک عمومی مراجعه کنید. پس از معاینه جسمی و حالات روحی فرد، معمولا برای تشخیص قطعی از آزمایش اعتیاد زیر استفاده می‌کنند:
- آزمایش ادرار
- آزمایش خون
- آزمایش بزاق
- آزمایش مو.
بهترین آزمایش های اعتیاد برای تشخیص کراک:
آزمایش ادرار رایج‌ترین شیوه آزمایش تشخیص اعتیاد به کراک است. در این آزمایش مانده‌های کرک در ادرار فرد بررسی شده و نتیجه مشخص می‌شود. کیت‌های خانگی تشخیص اعتیاد که شامل نوار ادرار هم می‌شوند وجود دارد. اما انجام آزمایش ادرار در آزمایشگاه مخصوص و استفاده از «کروماتوگرافی» دقیق‌ترین راه تشخیص اعتیاد به کراک است.
همچنین آزمایش خون نیز به‌عنوان آزمایش تکمیلی و اطمینان از اعتیاد فرد تجویز می‌شود. با بررسی ترکیبات شیمیایی اثرات کراک در خون، نتیجه آزمایش مشخص خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که این دو آزمایش دارند، محدودیت زمانی در بررسی و ارزیابی است. این دو آزمایش تا زمان کمی می‌توانند وجود کرک را تشخیص دهند. مانند سایر آزمایش‌های اعتیاد، آزمایش مو بهترین روش تشخیص است. اما به‌دلیل هزینه بالای آن معمولا انجام آن تنها در مراکز خاصی انجام می‌شود.
بهترین راه درمان و روش ترک اعتیاد به کراک
با تشخیص اعتیاد به کراک، روند درمان فرد آغاز می‌شود. همراهی و میل شخصی فرد معتاد و خانواده او نقش مهمی در تسریع و کاهش زمان ترک اعتیاد دارد. بهتر است بدانید ترک کراک کار آسانی نیست. فرد دچار حالات خماری شدید ناشی از عفونت‌های داخلی شده و گاهی حتی مجبور است برای درمان دندان‌های از دست رفته خود، دوباره اقدام کنند.
با آگاهی از نشانه‌های مصرف مخدر کراک می‌توانید به‌راحتی در همان ابتدا نسبت به درمان اقدام کرده و با مراجعه به پزشک و روان‌درمانگر مانع از پیشرفت اعتیاد شوید.
بهترین راه درمان معتادان به مخدر کراک، بستری شدن در کلینیک ترک اعتیاد و قرار گرفتن تحت‌نظر مجموعه‌ای از روان‌پزشکان، متخصصان و تراپییست‌ها است.
راه های جلوگیری از ابتلا به اعتیاد کراک
آیا راهی برای جلوگیری از ابتلا به کرک وجود دارد؟ بله! شما به‌راحتی و با افزایش آگاهی شناخت انواع مخدر و صحبت آگاهانه با اعضای خانواده از آنها می‌توانید نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به کرک داشته باشید. همچنین بهتر است موارد زیر را رعایت کنید:
- از دوستی با افرادی که چنین مخدری مصرف می‌کنند، دوری کنید.
- از شرکت در پارتی‌های شبانه با وسوسه خوش‌گذرانی خودداری کنید.
- عزت نفس خود را افزایش دهید.
- سرگرمی و شغلی داشته و کارهای کوچک مانند کتاب خواندن و ورزش کردن را به روتین زندگی خود اضافه کنید.
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
- آگاهی خود را در زمینه چنین مواردی همواره به‌روز نگه دارید.
- عزت نفس و اعتمادبه‌نفس‌تان را افزایش دهید.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
اعتیاد، سایه شومی است که بی‌صدا می‌تواند خانواده شما را درگیر کند، بنابراین بهتر است همواره آگاهی خود را به‌روز نگه داشته و شایعات و باورهای غلط را کنار بگذارید. معمولا افراد معتاد نیاز به کمک پزشک متخصص روانپزشک و یا روانشناس دارند. هرگز خودسرانه مصرف کراک را ترک نکنید.
-