گلوکوم یا آب سیاه یکی از رایج ترین بیماری هایی است که معمولاً بعد از 65 سالگی ایجاد می شود. بیماری که با تأثیر بر اعصاب چشم، بینایی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد و موجب افزایش فشار چشم می شود. هر چند که اکثر بیمارانی که با این مشکل روبرو می شوند در سنین سالمندی قرار دارند، اما ممکن است کودکان نیز به آب سیاه مبتلا شوند. شناخت علائم بیماری برای فردی که وظیفه نگهداری از سالمند را بر عهده دارد، می تواند به پیشگیری از خطرات بیشتر و آسیب به بینایی فرد کمک کند. اما گلوکوم دقیقاً چیست و فرد مبتلا چه علائمی را از خود نشان می دهد؟ در این مقاله می توانید با هر آن چیزی که لازم است در مورد آب سیاه یا گلوکوم چشم در سالمندان بدانید، آشنا شوید.

آب سیاه چشم یا گلوکوم چیست؟

آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری چشمی است که در آن بالا رفتن فشار چشمی موجب آسیب به اعصاب بینایی در فرد می شود. اعصاب بینایی وظیفه انتقال اطلاعات را به مغز دارند. در نتیجه با آسیب دیدن این اعصاب بینایی فرد کاهش پیدا می کند. هر چقدر مقدار آسیبی که به عصب ها وارد شده بیشتر باشد، شدت ضعف و مشکل در بینایی نیز به همان نسبت بیشتر خواهد بود. اعصابی که در اثر آب سیاه در چشم تخریب می شوند، دیگر قابل برگشت و درمان نیستند. از همین رو اگر اعضای خانواده و پرستار سالمند با علائم این بیماری آشنا باشند، سریع تر می توانند از بروز مشکلات جبران ناپذیری جلوگیری کنند.

به طور طبیعی فشار مشخصی در چشم ما وجود دارد که به عملکرد صحیح و همچنین حفظ شکل چشم ها کمک می کند. زمانی که به هر دلیلی فشار داخل چشم زیاد می شود، اعصاب بینایی تحت فشار قرار می گیرند. با افزایش فشار رشته های عصبی شروع به تخریب می کنند و هر چقدر دیرتر جلوی این واقعه گرفته شود، اعصاب بیشتری تخریب خواهند شد. در صورت درمان نشدن بیماری ممکن است فرد به طور کامل بینایی خود را از دست بدهد و یکی دیگر از بیماری های چشمی شایع در افراد مسن آب مروارید یا کاتاراکت است.

گلوکوم (Glaucoma) بیماری چشمی است که هم در افراد سن بالا و کودکان ایجاد می شود و عصب بینایی در این بیماری آسیب می بیند و اگر به عصب چشم آسیب وارد شود دیگر قابل ترمیم نیست و شما باید با آب سیاه چشم آشنا شوید تا بهترین تصمیم را در مورد این بیماری گرفته شود.

انواع مختلف آب سیاه را بشناسیم

گلوکوم یا آب سیاه دو نوع متفاوت دارد. در برخی اوقات بیماری در اثر ایجاد ضربه، فشار، انجام جراحی های چشمی و… ایجاد می شود و برخی اوقات نیز ریشه ژنتیکی و محیطی دارد. هنوز دلیل بروز این مشکل به طور دقیق مشخص نیست. اما به طور کلی گلوکوم دو دسته بندی مختلف دارد. 

1.گلوکوم زاویه بسته

زاویه چشم به بخشی از چشم گفته می شود که بین عنبیه و قرنیه قرار دارد. در  قسمت جلوی چشم نیز مایع شفافی در حرکت است که از زاویه چشم خارج می شود. حال اگر زاویه چشم بسته شود و مایع داخل چشم نتواند خارج شود، فشار چشم افزایش پیدا می کند. در این شرایط گفته می شود که فرد به گلوکوم زاویه بسته مبتلا شده است.

2.گلوکوم زاویه باز

در صورتی که ابتلا به گلوکوم در اثر بسته شدن زاویه چشم ایجاد نشود و سلول های زاویه چشم دچار نارسایی شوند، به آن گلوکوم زاویه باز می گویند. این نوع گلوکوم معمولاً در افراد 40 سال به بالا رخ می دهد و در افراد نزدیک بین شایع تر است. معمولاً گلوکوم زاویه باز در مراحل اولیه بدون علامت است و زمانی که پیشرفت کند و منجر به اختلال در بینایی شود، فرد متوجه خواهد شد. 

نشانه و علائم گلوکوم

شناخت زودهنگام آب سیاه یا گلوکوم یکی از بهترین روش ها برای درمان بیماری محسوب می شود. در نتیجه همان طور که گفته شد آشنایی پرستار سالمند و فردی که وظیفه نگهداری از سالمند را بر عهده دارد با علائم بیماری می تواند به بیمار کمک کند تا هر چه سریع تر برای درمان اقدام کند. به طور کلی گلوکوم یا آب سیاه به شکل های مختلفی بروز می کند. جالب است بدانید که شایع ترین نوع گلوکوم که  با نام POAG شناخته می شود، هیچ گونه علائم خاصی ندارد. در واقع فرد در ابتدا تنها دید در بخش های کناری را از دست می دهد و از همین رو معمولاً افراد به این علامت توجه نمی کنند. از همین رو بیماری بدون درمان باقی می ماند و ممکن است به طور کامل به اعصاب آسیب وارد کند.

برای جلوگیری از این موضوع لازم است که افراد سالمند به طور مرتب معاینات چشمی انجام دهند تا در صورتی که علائم خاصی ندارند، پزشک به سرعت بیماری را شناسایی کند و برای درمان اقدام نمایند. اما برخی افراد نیز در زمان ابتلا به گلوکوم با علائم مشخصی روبرو می شوند. در ادامه به برخی از این علائم اشاره شده است.

• تیر شدن دید
• احساس درد در چشم ها
• درد شدید سر
• حالت تهوع و استفراغ همراه با چشم درد
• رویت دایره های رنگین کمانی در اطراف چراغ های روشن
• کاهش بینایی به صورت تدریجی

راه های تشخیص آب سیاه چگونه است ؟

تشخیص زودهنگام آب سیاه و گلوکوم می تواند بر کاهش خطرات این بیماری مؤثر باشد. به عنوان یک پرستار سالمند باید در صورت کاهش بینایی فرد سالمند او را نزد پزشک ببرید و یا با مشاهده علائم بیماری هر چه سریع تر مقدمات درمان را فراهم کنید. بهترین روش برای تشخیص آب سیاه  معاینه چشمی توسط پزشک است. درواقع کاهش اوقات عدم توجه فرد به علائم موجب می شود تا بیماری به راحتی قابل تشخیص نباشد. به همین دلیل اگر پرستار سالمند هستید یا وظیفه مراقب از سالمند را بر عهده دارید لازم است تا حتماً فرد سالمند را به صورت مرتب برای معاینه تشخیصی نزد پزشک ببرید.

چه افرادی در خطر آب سیاه هستند؟

هر چند که آب سیاه یا گلوکوم یک بیماری غیر قابل پیش بینی است، اما به هر حال همه افراد با بالا رفتن سن در معرض این مشکل قرار دارند. معمولاً افرادی مبتلا به دیابت، فشار خون و بیماری های قلبی بیشتر از سایر افراد در معرض گلوکوم قرار دارند. حتی گاهی اوقات افرادی که فشار خون پایینی هم دارند، به آب سیاه مبتلا می شوند. این موضوع به دلیل تاثیرات منفی فشار پایین بر اعصاب بینایی اتفاق می افتد.

درمان گلوکوم

در بیماری آب سیاه یا گلوکوم بعد از آسیب به اعصاب بینایی هیچ راهی برای درمان  و ترمیم اعصاب وجود ندارد. بهترین راه درمان پیشگیری از پیشرفت بیماری است. به عنوان پرستار سالمند و فردی که وظیفه نگهداری از سالمند را بر عهده دارد باید هر چه سریع تر فرد را برای درمان آماده کنید تا بیماری موجب از بین رفتن بینایی فرد نشود. معمولاً برای درمان گلوکوم زاویه بسته درمان با استفاده از قطره های چشمی آغاز می شود. در صورت پیشرفت بیماری و عدم درمان با قطره چشمی، فرد باید لیزر یا عمل جراحی انجام دهد. برای درمان گلوکوم مادرزادی یا زاویه بسته نیز معمولاً یکی از روش های جراحی استفاده می شود.

گلوکوم چشم در کودکان

گلوکوم در کودکان معمولاً ریشه ارثی دارد. در واقع کودکانی که با این مشکل روبرو می شوند، معمولاً در زمان تولد با این اختلال متولد می شوند. این موضوع در اثر اختلالاتی که در سلول های زاویه چشم وجود دارد ایجاد می شود و در برخی مواقع نیز ابتلای کودک به برخی بیماری ها سبب بروز این مشکل می گردد و باید پرستار کودک یا والدین به این موضوع توجه کنند.

جمع بندی نهایی

گلوکوم یک بیماری جدی در سالمندان است که بهترین روش درمان آن شناخت به موقع علائم است. اگر وظیفه مراقب از سالمند را بر عهده دارید، بهتر است معاینات مرتب چشمی را در برنامه خود قرار دهید. مراقب بروز علائمی مثل درد در چشم، سر و بینایی فرد سالمند باشید و هر چه سریع تر برای درمان بیماری به فرد سالمند کمک نمایید.